Hvaða dýr voru á Íslandi árið 1944?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða dýr voru á Íslandi árið 1944?
Dýralíf á Íslandi árið 1944 var í meginatriðum eins og það er í dag, þó vissulega hafi orðið einhverjar breytingar. Hlýnandi loftslag hefur skapað skilyrði fyrir nýjar tegundir en sett öðrum skorður, skóglendi hefur aukist vegna minnkandi beitarálags, uppgræðslu og hlýnandi veðráttu og stór hluti votlendis hefur verið ræstur fram með tilheyrandi röskun á búsvæðum ákveðinna tegunda.

Dýrafræðingar hafa lengi sagt að landnám dýra sem hófst við lok ísaldar fyrir um 10 þúsund árum sé enn í gangi á Íslandi. Við skulum láta það liggja milli hluta en þó er ljóst að tegundafjöldi í helstu hópum dýra hefur aukist á þeim áratugum síðan lýðveldi var stofnað á Íslandi. Ef litið er til fugla þá eru ýmsar tegundir orðnar býsna algengar víða um land sem voru sjaldséðar eða þekktust ekki á þeim tíma þegar Ísland varð lýðveldi. Sem dæmi má nefna að nú er stari (Sturnus vulgaris) og svartþröstur (Turdus merula) meðal helstu garðfugla á höfuðborgarsvæðinu.

Starinn hóf varp hér á landi upp úr 1940 og í Reykjavík um 1960 og er sennilega orðinn algengasti varpfuglinn á höfuðborgarsvæðinu. Svartþrösturinn hóf hins vegar ekki varp hér á landi fyrr en í kringum 2000. Aðrar fuglategundir sem hafa numið hér landi frá lýðveldisstofnun eru meðal annars glókollur (Regulus regulus), krossnefur (Loxia curviriostra), brandönd (Tadorna tadorna), skógarsnípa (Scolopax rusticola), fjallkjói (Stercorarius longicaudus) og eyrugla (Asio otus).

Fuglalífið hefur ekki aðeins breyst með tilkomu nýrra tegunda heldur hafa búsvæði breyst á síðustu áratugum og útbreiðsla ákveðinna tegunda er nú önnur en hún var fyrir miðja síðustu öld. Til dæmis hefur stofn gæsategunda stækkað verulega og jaðrakan (Limosa limosa) sem áður var einungis bundinn við láglendi Suðurlands verpir nú á láglendissvæðum um allt land. Þá hafa nokkrar tegundir fugla horfið úr varpfánu landsins. Þar má nefna haftyrðilinn (Alle alle) sem hefur hopað undan hlýnandi veðurfari og keldusvínið (Rallus aquaticus) sem hvarf, bæði vegna þess að votlendi var ræst fram og vegna tilkomu minks. Einnig má nefna gráspör (Passer domesticus) en lítill staðbundinn stofn sem hélt til í Öræfum er hugsanlega horfinn sem varpfugl á landinu.

Ýmsar tegundir skordýra sem eru vel þekktar í dag voru ekki hluti af íslensku skordýrafánunni árið 1944. Má þar nefna þrjár tegundir geitunga, humlutegundirnar húshumlu (Bombus lucorum) og garðhumlu (Bombus hortorum), birkikembuna (Heringocrania unimaculella) sem hefur herjað á birki hér á landi á undanförnum árum, lúsmýið sem sem margir hafa fundið fyrir og spánarsnigil (Arion lusitanicus) sem gert hefur garðeigendum lífið leitt.

Spendýrafána Íslands er afar fábrotin. Helstu breytingar á henni síðan 1944 er að minkurinn (Mustela vison) hefur numið allt landið. Minkar voru fyrst fluttur hingað til lands til ræktunar árið 1931 og fljótlega sluppu dýr út í náttúruna. Á 5. áratugnum náði minkurinn fótfestu á Suðvesturlandi en áratugina þar á eftir dreifðist hann um allt landið. Önnur breyting á spendýrafánunni, en þó mjög staðbundin, er að kanínur hafa náð að hasla sér völl. Reyndar eru dæmi allt frá 19. öld um að kanínur hafi sloppið úr haldi manna og fjölgað sér í náttúrunni en það var ekki í þeim mæli sem síðar hefur orðið, til dæmis í Öskjuhlíðinni, Elliðaárdalnum, Heiðmörk og Heimaey.

Myndir:

• Toulouse - Sturnus vulgaris - 2012-02-26 - 2.jpg. (Sótt 28.5.2019).
• Ralaqu.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 28.5.2019).

...