Vísindavefurinn: Eru karlar með meira adrenalín en konur?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Adrenalín, öðru nafni epínefrín, var fyrst einangrað af tveimur óháðum hópum vísindamanna 1900 og 1901. Efnafræðilega tilheyrir adrenalín svokölluðum katekólamínum.

Adrenalín er hormón myndað í nýrnahettumerg og hefur áhrif á geymslu, flutning og efnaskipti fjölsykrunnar glýkógens og fitusýra. Því er seytt þegar glúkósamagn blóðs minnkar. Þegar adrenalínið binst viðtökum sínum í frumuhimnum kemur það af stað keðjuverkun sem endar með myndun á hringtengdu AMP (cAMP = cyclic adenosine-monophosphate) en það er efni sem örvar flutning glúkósa (sem verður til við niðurbrot glýkógens) og fitusýra úr frumum í blóð. Afleiðingin verður hækkun blóðsykurs sem starfandi vöðvar og heilinn geta nýtt sér. Adrenalín stuðlar enn fremur að þessari blóðsykurshækkun með því að örva seyti annars hormóns, glúkagons, sem hefur sömu verkun og hindra seyti insúlíns, hormóns með öfuga verkun á blóðsykur.

Góð rússíbanaferð getur komið adrenalíninu vel af stað og á það jafnt við um konur sem karla.

Adrenalín er einnig taugaboðefni og hefur áhrif á driftaugakerfið sem er deild innan sjálfvirka taugakerfisins og stjórnar starfsemi hjarta, lungna, æða, þvagblöðru, meltingarvegar og kynfæra. Adrenalín sem taugaboðefni er seytt frá taugaendum undir líkamlegu og andlegu áreiti. Áhrif þess eru aukin tíðni og kraftur hjartsláttar, útvíkkun berkja í lungum og sjáaldra augna, æðaþrenging, svitnun, styttur blóðstorknunartími, blóð beinist frá húð og innyflum til beinagrindarvöðva, kransæða, heila og lifrar. Þessi áhrif gefa einstaklingnum kleift að flýja eða berjast eftir því sem við á (e. flight-or-fight response).

Ekki virðist vera munur á seyti adrenalíns hjá körlum og konum. Eins og áður segir er því seytt þegar einstaklingur er undir álagi, líkamlegu eða andlegu. Aftur á móti eru karlkynhormón og kvenhormón ólík að því leyti að karlkynhormónin hafa þau áhrif á skapið að gera karlmenn almennt árásagjarnari en konur. Þessi áhrif minna ef til vill að einhverju leyti á áhrif adrenalíns.

Á Vísindavefnum eru fleiri svör þar sem flótta- eða árásarviðbragð sem adrenlínið veldur, kemur við sögu:

Af hverju roðnum við þegar eitthvað vandræðalegt gerist? eftir Jón Gunnar Þorsteinsson
Er hægt að deyja úr hræðslu? eftir Margréti Björk Sigurðardóttur
Af hverju svitnar maður þegar maður er kvíðinn eða stressaður? eftir Þuríði Þorbjarnardóttur

Mynd: BBC News. Ljósmyndari: Ken Lennox. Sótt 29. 01. 2008.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Eru karlar með meira adrenalín en konur?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Eru karlar með meira adrenalín en konur?

Höfundur

Útgáfudagur

Síðast uppfært

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar