Hvað getið þið sagt mér um Heklugosið 1104?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað getið þið sagt mér um Heklugosið 1104?
Hekla er megineldstöð, en það merkir meðal annars að þar gýs aftur og aftur. Eldstöðvakerfi Heklu er um 40 km langt og sjö km breitt, eins og lesa má um í svari við spurningunni Hvers konar eldstöð er Hekla og hversu stórt er eldstöðvakerfi hennar?

Gos í Heklukerfinu eru flokkuð í þrennt:

1. öflug þeytigos
2. blönduð gos
3. flæðigos

Gosið árið 1104 tilheyrir fyrsta flokknum og er stærsta þeytigos Heklu á sögulegum tíma. Það er einnig fyrsta gosið í eldstöðinni eftir landnám. Fyrir það hafði Hekla verið í dvala í um 300 ár.

Gosið 1104 nær tölunni 5 á svonefndum VEI-kvarða (e. Volcano Explosivity Index), en hann er notaður til að áætla sprengivirkni gosa. Kvarðinn nær frá 1 upp í 8; gos sem eru 1 á VEI-kvarða eru hraungos en 8 stendur fyrir mestu sprengivirknina, þar sem mikil gjóska myndast. Til fróðleiks má geta þess að gos í Öræfajökli 1362 er talið hafa náð 6 á VEI-kvarða og gos af stærðinni 7 verða á um það bil þúsund ára fresti á jörðinni.^[1]

Um tveir rúmkílómetrar af gjósku komu upp í gosinu 1104 og byggð í Þjórsárdal og Hrunamannahreppi lagðist í eyði vegna gjóskufalls til norðurs. Í Skagafirði og Austur-Húnavatnssýslu var þykkt gjóskulagsins um 1-2 cm í byggð. Í lok gossins fóru gusthlaup niður norðvesturhlíð fjallsins, en í þeim er lítið af gjósku og mikið af gasi.

Tilvísun:

1. ^ Sjá nánar í töflu í svari Magnúsar Tuma Guðmundssonar við spurningunni Hversu stórt var eldgosið í Hunga Tonga í janúar 2022?

Heimildir:

• Náttúruvá á Íslandi: Eldgos og jarðskjálftar (aðalritstjóri Júlíus Sólnes), Viðlagatrygging Íslands/Háskólaútgáfan, Reykjavík 2013.
• Íslensk eldfjallavefsjá. (Sótt 30.03.2023).

Mynd:

• Hell's Gateway - Mt. Hekla Volcano | Mount Hekla, is a 4,892… | Flickr. (Sótt 4.04.2023). Myndin er tekin af Peter Coughlan og hún er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution-NonCommercial-NoDerivs 2.0 Generic — CC BY-NC-ND 2.0.

...