Eru til skordýr sem éta maura?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Eru til skordýr sem éta maura?
Flestir hafa heyrt um maurætur sem brjóta upp maurabú með sterkum klóm og sópa maurum upp með langri tungu sinni. En eru rándýr meðal skordýra sem éta maura? Margar tegundir skordýra eru rándýr sem éta önnur dýr til að lifa af. Þekktastar eru bjöllur, sporðdrekar og köngulær sem geta verið mikilvirk rándýr í sínum vistkerfum. Í öllum þessum tilfellum eru það fullorðnu dýrin sem stunda ránlífið. Undantekningar frá þeirri reglu þekkjast þó, til að mynda lirfur eða ungviði drekaflugna og svonefndra mauraljóna (e. antlions),^[1] sem eins og nafnið gefur til kynna, éta maura (1. mynd).

Mauraljón eru skordýr af ættbálki netvængja (Neuroptera). Af þeim eru þekktar um 2.000 tegundir. Fullorðnu dýrunum svipar til drekaflugna en eru þó af öðrum þróunarfræðilegum meiði (mynd 2). Lirfurnar eru mjög ólíkar fullorðnu dýrunum og alls ólíkar lirfum fiðrilda eða tvívængja, sem eru iðulega mjúkholda og í besta falli með brúska eða hárabelti sem hjálpa við skrið. Lirfur mauraljóna hafa harða skel og eru margar með hlutfallslega stórgerða munnparta sem nýtast við veiðar.

Lirfur flestra tegunda mauraljóna grafa sig í sand og mynda gjarnan litlar hvelfdar gryfjur með bröttum hlíðum. Margar þeirra nærast á maurum. Mauraljónið liggur hulið neðst í gryfjunni, aðeins með felulitaða munnpartana á yfirborðinu. Lögun gryfjunnar veldur því að maurar sem villast yfir brúnina eiga á hættu að hrynja til botns, og eru þá snarlega gripnir af ljóninu. Einnig er þekkt að sumar tegundir mauraljóna kasti sandi til valda skriðum sem raska jafnvægi mauranna. Þannig aukast líkurnar á því að maurarnir missi fótana og velti til botns.^[2] Ef gildran og brellurnar virka rétt, nær mauraljónið bráð sinni, dregur hana í hvelfinguna og sýgur úr henni líkamsvökva.^[3] Hvelfdar gryfjur mauraljóna eru með haganlegri gildrum sem skordýr útbúa í fæðuöflunarskyni.

Fullorðin mauraljón eru mun veigaminni en lirfurnar og lifa nokkrar vikur að meðaltali (lirfustigið getur staðið yfir í marga mánuði). Fullorðnu dýrin eru ófær um að drepa, hvað þá éta maura. Eins og í svo mörgum tilfellum eru það eiginleikar og fjölbreytileiki ungviðisins sem verður að teljast mikilfenglegri en fullorðnu dýrin.

Samantekt

• Mauraljón eru sérhæfð skordýr sem nærast á maurum.
• Það eru lirfur mauraljónanna sem eru rándýrin.
• Fullorðin mauraljón líkjast drekaflugum en geta ekki étið maura.
• Lirfur mauraljóna útbúa hvelfdar gildrur í sandi til að veiða bráð sína.

Tilvísanir:

1. ^ Brock, P. D. (2021). Britain‘s insects. Princeton University Press.
2. ^ Büsse, S., Büscher, T. H., Heepe, L., Gorb, S. N. & Stutz, H. H. (2021). Sand-throwing behaviour in pit-building antlion larvae: insights from finite-element modelling. Journal of the Royal Society Interface, 18(182).
3. ^ Gullan, P. J. & Cranston, P. S. (2014). The insects. An outline of entomology. John Wiley & Sons.

Myndir:

• Myndir 1 og 3-5: Marco Mancini, teknar í Twin Rivers-garðinum í Stuart, Florida, BNA, 2022.
• Mynd 2: Common Antlion Myrmeleon immaculatus male.jpg - Wikimedia Commons. Höfundur myndar Jacy Lucier. Birt undir Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0) leyfi. (Sótt 14.3.2023).

...