Hversu mörg tungl hefur Úranus og hvenær fundust þau?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hversu mörg tungl hefur Úranus og hvenær fundust þau?
Úranus er sjöunda reikistjarnan frá sólu og sú þriðja stærsta í sólkerfinu. Það var enski organistinn og stjörnuáhugamaðurinn William Herschel (1738-1822) sem uppgötvaði Úranus þann 26. apríl árið 1781 en til þess notaði hann heimasmíðaðan sjónauka. Þar með varð Úranus fyrsta reikistjarnan sem var uppgötvuð með aðstoð sjónauka en aðrar reikistjörnur sem menn þekktu til á þessum tíma sjást allar með berum augum.

Herschel nefndi reikistjörnuna fyrst „Georgsstjörnuna“ eða Georgium Sidus á latínu. Það gerði hann til að heiðra velunnara sinn Georg III. Bretakonung. Seinna fékk hún nafnið „Úranus“ í samræmi við önnur nöfn reikistjarna sem voru nefnd eftir rómverskum guðum. Meira má lesa um uppgötvun Úranúsar í svari Sævars Helga Bragasonar við spurningunni: Hvenær fannst Úranus?

Vitað er um 27 tungl sem ganga um Úranus. Herschel uppgötvaði fyrstu tvö tunglin þann 13. mars árið 1787. Þetta voru tunglin Títanía og Óberon. Öll tungl Úranusar bera nöfn sem fengin eru úr verkum eftir ensku skáldin William Shakespeare (1564-1616) og Alexander Pope (1688-1744). Flest heitin koma úr leikritinu Ofviðrið eftir Shakespeare.

Skoða má öll tungl Úranusar og hvenær þau uppgötvuðust í eftirfarandi töflu:

Tungl	Uppgötvað
Títanía	1787
Óberon	1787
Aríel	1851
Úmbríel	1851
Míranda	1948
Bokki	1985
Kordelía	1986
Ófelía	1986
Bíanka	1986
Kressída	1986
Desdemóna	1986
Júlía	1986
Portía	1986
Rósalind	1986
Belínda	1986
Kalíban	1997
Sýkórax	1997
Perdíta	1999
Stefanó	1999
Prosperó	1999
Setebos	1999
Trinkúló	2001
Kúpid	2003
Mab	2003
Fransiskó	2003
Margrét	2003
Ferdínand	2003

Eins og sjá má fundust tíu tungl árin 1985 og 1986 en það var fyrir tilstilli Voyager 2 geimfarsins sem tók myndir af Úranusi. Síðan 1986 hafa 12 tungl til viðbótar fundist. Þessi tungl hafa fundist fyrir tilstilli gagna sem Voyager 2 safnaði og með hjálp sjónauka, bæði á jörðu niðri og á braut um jörðu. Til dæmis má nefna að Voyager 2 tók myndir af tunglinu Perdítu en það var ekki fyrr en árið 1999 sem það var formlega uppgötvað.

Fimm „nýjustu“ tungl Úranusar voru uppgötvuð árið 2013. Raunar var fyrst tekið eftir tunglinu Ferdínand árið 2011 en það var ekki staðfest sem tungl fyrr en tveimur árum síðar. Myndin sem varð til þess að tunglið Fransiskó varð uppgötvað var tekin árið 2011. Það má því segja að tunglin Kúpid, Mab og Margrét séu þau allra nýjustu. Kúpid og Mab fundust með Hubble-sjónaukanum en hann er á braut um jörðu. Margrét fannst hins vegar með sjónaukum stjörnuathugunarstöðvarinnar á eldfjallinu Mauna Kea á Hawaii-eyjaklasanum.

Heimildir:

• Moons of Uranus - Wikipedia. (Skoðað 20.03.2017).
• Sævar Helgi Bragason. „Hvenær fannst Úranus?“ Vísindavefurinn, 28. maí 2001. (Skoðað 20.03.2017).
• Sævar Helgi Bragason. „Á hvern hátt er Úranus frábrugðinn hinum reikistjörnunum?“ Vísindavefurinn, 10. október 2002. (Skoðað 20.03.2017).
• Sævar Helgi Bragason (2010). Úranus. Stjörnufræðivefurinn. (Skoðað 20.03.2017).
• Timeline of discovery of Solar System planets and their moons - Wikipedia. (Skoðað 20.03.2017).
• Uranus - Overview | Planets - NASA Solar System Exploration. (Skoðað 20.03.2017).
• Uranus - Wikipedia. (Skoðað 20.03.2017).
• Moons of Uranus: Facts About the Tilted Planet's Satellites. (Skoðað 21.03.2017).

Mynd:

• Titania (moon) - Wikipedia. (Sótt 20.03.2017).
• Miranda (moon) - Wikipedia. (Sótt 21.03.2017).

...