Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Ítalíska mállýskan latína heitir eftir Latverjum sem settust að í Latíum þar sem síðar var Róm, stofnuð 753 fyrir Krist að sögn Rómverja. Þetta mál var í það minnsta talað frá 800 f.Kr. og líklega fyrr. Með Rómverjum breiddist latínan út um Ítalíuskagann og síðan Rómaveldi. Ritmálið þróaðist eftir þörfum þjóðfélagsins. Eitt elsta dæmið eru svonefnd Tólftaflnalög frá miðri 5. öld f.Kr., sem þó hafa hvorki varðveist heil né í upphaflegri mynd. Í þeirri mynd hefur varðveist afar fátt sem er eldra en frá miðri 3. öld f.Kr. Elstu heilu ritverkin eru gamanleikir eftir Plátus frá upphafi 2. aldar f.Kr.
Ritmálið, og öll rómversk menning, varð fyrir miklum áhrifum grísku á miðri 3. öld f.Kr. Það varð að lokum að því máli sem almennt nefnist klassísk latína, ritmáli sem helst má lesa hjá höfundum tímabilsins 90 f.Kr. til 120 e.Kr. og var líklega allfrábrugðið mæltu alþýðumáli. Þó voru alltaf mikil tengsl milli alþýðumáls og ritmáls. En alþýðumálið breyttist í ólíkar mállýskur eftir svæðum og með tíð og tíma í hin ýmsu rómönsku mál, svo sem ítölsku, spænsku, frönsku, rúmensku og retórómönsku. Þetta hefur gerst fyrir tíð Karlamagnúsar (742? - 814). Ritmálið varð hins vegar að miðaldalatínu sem þó er harla ólík klassískri latínu.
Mynd:
Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
Ritmálið, og öll rómversk menning, varð fyrir miklum áhrifum grísku á miðri 3. öld f.Kr. Það varð að lokum að því máli sem almennt nefnist klassísk latína, ritmáli sem helst má lesa hjá höfundum tímabilsins 90 f.Kr. til 120 e.Kr. og var líklega allfrábrugðið mæltu alþýðumáli. Þó voru alltaf mikil tengsl milli alþýðumáls og ritmáls. En alþýðumálið breyttist í ólíkar mállýskur eftir svæðum og með tíð og tíma í hin ýmsu rómönsku mál, svo sem ítölsku, spænsku, frönsku, rúmensku og retórómönsku. Þetta hefur gerst fyrir tíð Karlamagnúsar (742? - 814). Ritmálið varð hins vegar að miðaldalatínu sem þó er harla ólík klassískri latínu.
Mynd:
