Hvað getið þið sagt mér um sjúkdóminn avascular necrosis eða blóðþurrðardrep?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað getið þið sagt mér um sjúkdóminn avascular necrosis eða blóðþurrðardrep?
Avascular necrosis (AVN), eða blóðþurrðardrep, er vefjadrep vegna ófullnægjandi blóðrennslis til beina. Vegna truflunar á blóðflæði verður frumudauði í beinvef sem leiðir til beineyðingar, sársauka og skertrar hreyfigetu liða. Algengast er að sjúkdómurinn komi fram í endum langra beina svo sem lærleggs (lat. femur) og handleggs (lat. humerus), en sjúkdómurinn getur einnig lagst á minni bein og kjálka. Ef beineyðing verður í kringum liði leiðir það til eyðingar á liðyfirborði beina og skemmir liðinn, en einna algengast er að AVN komi fram í mjöðm.

Lífeðlismeinafræði sjúkdómsins er ekki fyllilega þekkt en sameiginleg afleiðing allra orsaka er skert blóðflæði til beina. AVN kemur oft fram í beinum sem hafa aðeins eina endauppsprettu blóðflæðis, en lítið af viðbótarblóðflæði frá samliggjandi æðum, svo sem í höfði lærleggs, úlnlið og handlegg. Sjúkdómurinn hefur áhrif á nærliggjandi liði þeirra beina sem drep er í og algengast er að hann komi fram í mjöðm, en oft einnig í hné eða öxl. AVN getur komið fram í hvaða beini sem er, í einu beini eða mörgum, samtímis eða á mismunandi tímum.

Truflun á blóðflæði og drep í beinmerg og beini í kjölfarið er talið geta stafað af ýmsum þáttum, en margir sjúklingar hafa fleiri en einn áhættuþátt og bendir það til þess að orsakir sjúkdómsins séu fjölþættar. Sjúkdómurinn getur þó líka komið fram upp úr þurru, án þekktrar ástæðu (e. idiopathic). Mögulegir áhættuþættir og orsakir eru meðal annars:

• Stífluð æð, til dæmis vegna beinbrots eða annars áverka
• Ofneysla áfengis
• Steraneysla
• Galli í blóðstorkuferli
• Galli í viðgerðarferli í beinum, þar sem beinmyndandi frumur mynda nýtt bein ofan á dautt bein og örmyndun kemur í veg fyrir nýæðamyndun
• Hár blóðþrýstingur
• Geislameðferð
• Lyfjameðferð
• Sigðkornablóðleysi
• Gauchers-sjúkdómur
• Rauðir úlfar
• Mikill þrýstingur, til dæmis við djúpsjávarköfun
• Nýrnaígræðsla

AVN er oft einkennalaust í byrjun, og á fyrstu stigum uppgötvast sjúkdómurinn helst fyrir slysni á röntgenmyndum. Ef einkenni koma fram fara þau eftir staðsetningu drepsins, en algengasta einkenni er sársauki. Ef drep er í álagsliðum, til dæmis mjöðm eða hné, kemur hann fyrst aðeins fram við áreynslu en fer stigvaxandi og verður á endanum einnig til staðar í hvíld. Drep veldur einnig skertri hreyfigetu í þeim liðum sem það leggst á.

Meðferð við sjúkdómnum fer eftir staðsetningu og alvarleika, sem og aldri og almennu heilsufari sjúklings. Ekki eru þekkt nein lyf til þess að stöðva framgang sjúkdómsins. Ýmiss konar fyrirbyggjandi meðferð og stuðningsmeðferð er beitt, svo sem notkun hækja og verkjalyfja og að takmarka erfiði á við að bera þunga hluti. Ef sjúkdómurinn uppgötvast snemma getur fyrirbyggjandi meðferð seinkað þörfinni fyrir aðgerð en oftast uppgötvast hann þó ekki fyrr en á síðari stigum.

Mögulegar meðferðir eru til dæmis beinígræðsla ásamt því að létta á þrýstingi á bein með því að bora holur í beinið, beinskurður þar sem skorið er á bein og því snúið til þess að dreifa álagi og liðskiptaaðgerðir ef sjúkdómurinn herjar á liði. Læknar vilja þó helst ekki gera liðskiptaaðgerðir á mjög ungu fólki þar sem langan tíma tekur að ná bata eftir slíka aðgerð. Enn fremur er endingartími nýja liðsins takmarkaður svo fólk þarf að fara í aðgerð á nokkurra ára fresti. Í sumum tilfellum er ávísað tvísfosfónatlyfjum (e. bisphosphonates), sem eru notuð við beinþynningu, en þau hægja á niðurbroti beina.

AVN er algengast hjá fólki á aldrinum 30-50 ára og er mun algengari í körlum en konum. Ekki eru til alþjóðlegar tölur um sjúkdóminn en í Bandaríkjunum eru um 15.000 ný tilfelli greind á hverju ári og þar er AVN orsökin fyrir um 10% mjaðmaliðskiptaaðgerða.

Heimildir:

• Avascular Necrosis Treatment & Management á Medscape Reference. (Skoðað 26.7.2012).
• Avascular Necrosis á Wikipedia, the free encyclopedia. (Skoðað 26.7.2012).

Myndir:

• Avascular Necrosis á Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 26.7.2012).
• Hip replacement á Wikimedia Commons. (Sótt 26.7.2012).

...