Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:17 • sest 16:10 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 21:40 • Sest 15:54 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði Eru skíðishvalir ófélagslyndir?

Flokkun:

20.10.2010
Náttúruvísindi og verkfræði Lífvísindi: dýrafræði

Eru skíðishvalir ófélagslyndir?

Edda Elísabet Magnúsdóttir

Skíðishvalir eru alls ekki ófélagslyndir, enda sést gjarnan til nokkurra dýra saman, oft tveggja til þriggja. Dýr eru talin sýna félagshegðun eða félagslyndi þegar einhvers konar samskipti eiga sér stað milli tveggja eða fleiri einstaklinga. Á fæðusvæðum getur sést til tugi einstaklinga sömu tegundar, svo sem hnúfubaka (Megaptera novaenagliae), hrefna (Balaenoptera acutorostrata), langreyða (Balaenoptera physalus), sandreyða (Balaenoptera borealis) og steypireyða. Oft virðast dýrin vinna saman að fæðuöflun.

Í hlutfalli við líkamsstærð er heili skíðishvala minni en heili flestra tannhvala. Félagskerfi þessara tveggja meginhópa hvala eru þess vegna ólík en um félagskerfi tannhvala er hægt að lesa meira í svari sama höfundar við spurningunni Hvernig er félagskerfi tannhvala?

Ólíkt tannhvölum lifa skíðishvalir yfirleitt í frekar lausmótuðum samfélögum. Hópar hnúfubaka eru til að mynda síbreytilegir. Sömu dýrin hópa sig alls ekki alltaf saman heldur virðist hópamyndunin vera nokkuð tilviljanakennd á sama svæðinu hverju sinni. Hóparnir halda stutt saman, frá einni klukkustund og upp í nokkra daga. Þó eru til dæmi um stöðugri hópa en þau eru fátíð.

Sést hefur til hnúfubaka í Norður-Atlantshafinu vinna saman að fæðuöflun og það sama má segja um langreyða og norðhvali (Balaena mysticetus). Líklegt má telja að það sama gildi um fleiri tegundir skíðishvala sem ekki hafa enn verið rannsakaðar í þessu samhengi.

Í Skjálfandaflóa hafa náðst upptökur af samskiptahljóðum hnúfubaka við veiðar. Hnúfubakar gefa hljóðmerkin gjarnan frá sér þegar nokkur dýr vinna saman að veiðunum. Á sama svæði hafa einnig náðst upptökur af samskiptahljóðum steypireyða yfir sumartímann. Hvort steypireyðarnar eru þá að vinna saman að fæðuöflun, skiptast á upplýsingum um staðsetningu annarra streypireyða eða að tryggja sér yfirráðasvæði, er ekki vitað. Þó er ljóst að steypireyðarnar eiga í ákveðnum samskiptum sín á milli á fæðusvæðum sínum.

Á æxlunarsvæðum hnúfubaka og örsjaldan á fæðusvæðum, mynda karldýrin hópa sem keppa við aðra karlhópa um aðgang að kvendýrum, rétt eins og höfrungar gera.


Hnúfubakskýr með nýfæddan kálf.

Ólík kúm tannhvala eru kvendýr skíðishvala að jafnaði stærri en karldýr sömu tegundar. Ekki er vitað til þess að kvendýr skíðishvala hjálpist að við umönnun kálfanna. Þær þurfa því að treysta á eigin líkamsburði til að vernda kálfinn sinn. Kálfurinn er háður móður sinni fyrstu 4–11 mánuðina. Þá nærist hann eingöngu á móðurmjólkinni. Mjólkin er einstaklega næringarrík og feit og kálfurinn margfaldar þyngd sína á nokkrum mánuðum. Þegar hann hefur náð ákveðinni stærð og þyngd er hann tilbúinn að fylgja móður sinni á fæðustöðvar á kaldari hafsvæðum, svo sem í Norður-Atlantshafi. Mikilvægt er að kálfurinn nái að margfalda líkamsstærð sína fyrstu mánuðina til að þola ferðalagið. Þegar á fæðustöðvarnar kemur fer mest allur tími móðurinnar í að nærast sjálf og því verður kálfurinn mun berskjaldaðri fyrir ýmsum hættum. Þá kemur líkamsstærð kálfsins sér vel þar sem aðrir hvalir eru ekki til staðar til að líta eftir honum líkt og gengur og gerist á meðal tannhvala.

Frekara lesefni á Vísindavefnum eftir sama höfund:

Heimildir:
  • Baird, R. W. (2000) The killer whale: Foraging specializations and group hunting. In: Cetacean societies: Field studies of dolphins and whales, eds., J. Mann, R. C. Connor, P. L. Tyack & H. Whitehead. University of Chicago Press.
  • Clapham, P. J. (1993) Social organization of humpback whales on a North Atlantic feeding ground. Symposia of the Zoological Society (London) 66:131–45.
  • Connor, R. C., Mann, J., Tyack, P. L. & Whitehead, H. 1998. Social evolution in toothed whales. Trends in Ecology and Evolution 13:228–32.
  • Edda Elísabet Magnúsdóttir, Rasmussen, M.H., and Lammers, M.O. 2010. Combining visual and fixed passive acoustic methods to measure annual variability of cetacean occurrence at the NE-coast of Iceland. Lecture at the 159th Meeting of the Acoustical Society of America, Baltimore, Maryland, 19. - 23. April 2010.
  • Rendell, L. & Whitehead, H. 2001. Culture in whales and dolphins. Behavioural and brain science 24:309 – 382.
  • Tershy, B. R. 1992. Body size, diet, habitat use and social behavior of Balenoptera whales in the Gulf of California. Journal of Mammalogy 73:477 – 486.
  • Whitehead, H. & Weilgart, L. 2000. The sperm whale: social females and roving males. In: Cetacean Societies, eds., J. Mann, R. C. Connor, P. Tyack & H. Whitehead. University of Chicago Press.
  • Weinrich, M. T., Rosenbaum, H., Baker, C. S., Blackmer, A. L and Whitehead, H. 2006. The Influence of Maternal Lineages on Social Affiliations among Humpback Whales (Megaptera novaeangliae) on Their Feeding Grounds in the Southern Gulf of Maine. Journal of Heridity 97:226 – 234.

Mynd:

Höfundur

Edda Elísabet Magnúsdóttir

Edda Elísabet Magnúsdóttir

doktor í líffræði

Útgáfudagur

20.10.2010

Spyrjandi

Björn Leví Óskarsson, Ritstjórn

Efnisorð

Tilvísun

Edda Elísabet Magnúsdóttir. „Eru skíðishvalir ófélagslyndir?“ Vísindavefurinn, 20. október 2010, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=57391.

Edda Elísabet Magnúsdóttir. (2010, 20. október). Eru skíðishvalir ófélagslyndir? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=57391

Edda Elísabet Magnúsdóttir. „Eru skíðishvalir ófélagslyndir?“ Vísindavefurinn. 20. okt. 2010. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=57391>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Eru skíðishvalir ófélagslyndir?
Skíðishvalir eru alls ekki ófélagslyndir, enda sést gjarnan til nokkurra dýra saman, oft tveggja til þriggja. Dýr eru talin sýna félagshegðun eða félagslyndi þegar einhvers konar samskipti eiga sér stað milli tveggja eða fleiri einstaklinga. Á fæðusvæðum getur sést til tugi einstaklinga sömu tegundar, svo sem hnúfubaka (Megaptera novaenagliae), hrefna (Balaenoptera acutorostrata), langreyða (Balaenoptera physalus), sandreyða (Balaenoptera borealis) og steypireyða. Oft virðast dýrin vinna saman að fæðuöflun.

Í hlutfalli við líkamsstærð er heili skíðishvala minni en heili flestra tannhvala. Félagskerfi þessara tveggja meginhópa hvala eru þess vegna ólík en um félagskerfi tannhvala er hægt að lesa meira í svari sama höfundar við spurningunni Hvernig er félagskerfi tannhvala?

Ólíkt tannhvölum lifa skíðishvalir yfirleitt í frekar lausmótuðum samfélögum. Hópar hnúfubaka eru til að mynda síbreytilegir. Sömu dýrin hópa sig alls ekki alltaf saman heldur virðist hópamyndunin vera nokkuð tilviljanakennd á sama svæðinu hverju sinni. Hóparnir halda stutt saman, frá einni klukkustund og upp í nokkra daga. Þó eru til dæmi um stöðugri hópa en þau eru fátíð.

Sést hefur til hnúfubaka í Norður-Atlantshafinu vinna saman að fæðuöflun og það sama má segja um langreyða og norðhvali (Balaena mysticetus). Líklegt má telja að það sama gildi um fleiri tegundir skíðishvala sem ekki hafa enn verið rannsakaðar í þessu samhengi.

Í Skjálfandaflóa hafa náðst upptökur af samskiptahljóðum hnúfubaka við veiðar. Hnúfubakar gefa hljóðmerkin gjarnan frá sér þegar nokkur dýr vinna saman að veiðunum. Á sama svæði hafa einnig náðst upptökur af samskiptahljóðum steypireyða yfir sumartímann. Hvort steypireyðarnar eru þá að vinna saman að fæðuöflun, skiptast á upplýsingum um staðsetningu annarra streypireyða eða að tryggja sér yfirráðasvæði, er ekki vitað. Þó er ljóst að steypireyðarnar eiga í ákveðnum samskiptum sín á milli á fæðusvæðum sínum.

Á æxlunarsvæðum hnúfubaka og örsjaldan á fæðusvæðum, mynda karldýrin hópa sem keppa við aðra karlhópa um aðgang að kvendýrum, rétt eins og höfrungar gera.


Hnúfubakskýr með nýfæddan kálf.

Ólík kúm tannhvala eru kvendýr skíðishvala að jafnaði stærri en karldýr sömu tegundar. Ekki er vitað til þess að kvendýr skíðishvala hjálpist að við umönnun kálfanna. Þær þurfa því að treysta á eigin líkamsburði til að vernda kálfinn sinn. Kálfurinn er háður móður sinni fyrstu 4–11 mánuðina. Þá nærist hann eingöngu á móðurmjólkinni. Mjólkin er einstaklega næringarrík og feit og kálfurinn margfaldar þyngd sína á nokkrum mánuðum. Þegar hann hefur náð ákveðinni stærð og þyngd er hann tilbúinn að fylgja móður sinni á fæðustöðvar á kaldari hafsvæðum, svo sem í Norður-Atlantshafi. Mikilvægt er að kálfurinn nái að margfalda líkamsstærð sína fyrstu mánuðina til að þola ferðalagið. Þegar á fæðustöðvarnar kemur fer mest allur tími móðurinnar í að nærast sjálf og því verður kálfurinn mun berskjaldaðri fyrir ýmsum hættum. Þá kemur líkamsstærð kálfsins sér vel þar sem aðrir hvalir eru ekki til staðar til að líta eftir honum líkt og gengur og gerist á meðal tannhvala.

Frekara lesefni á Vísindavefnum eftir sama höfund:

Heimildir:
  • Baird, R. W. (2000) The killer whale: Foraging specializations and group hunting. In: Cetacean societies: Field studies of dolphins and whales, eds., J. Mann, R. C. Connor, P. L. Tyack & H. Whitehead. University of Chicago Press.
  • Clapham, P. J. (1993) Social organization of humpback whales on a North Atlantic feeding ground. Symposia of the Zoological Society (London) 66:131–45.
  • Connor, R. C., Mann, J., Tyack, P. L. & Whitehead, H. 1998. Social evolution in toothed whales. Trends in Ecology and Evolution 13:228–32.
  • Edda Elísabet Magnúsdóttir, Rasmussen, M.H., and Lammers, M.O. 2010. Combining visual and fixed passive acoustic methods to measure annual variability of cetacean occurrence at the NE-coast of Iceland. Lecture at the 159th Meeting of the Acoustical Society of America, Baltimore, Maryland, 19. - 23. April 2010.
  • Rendell, L. & Whitehead, H. 2001. Culture in whales and dolphins. Behavioural and brain science 24:309 – 382.
  • Tershy, B. R. 1992. Body size, diet, habitat use and social behavior of Balenoptera whales in the Gulf of California. Journal of Mammalogy 73:477 – 486.
  • Whitehead, H. & Weilgart, L. 2000. The sperm whale: social females and roving males. In: Cetacean Societies, eds., J. Mann, R. C. Connor, P. Tyack & H. Whitehead. University of Chicago Press.
  • Weinrich, M. T., Rosenbaum, H., Baker, C. S., Blackmer, A. L and Whitehead, H. 2006. The Influence of Maternal Lineages on Social Affiliations among Humpback Whales (Megaptera novaeangliae) on Their Feeding Grounds in the Southern Gulf of Maine. Journal of Heridity 97:226 – 234.

Mynd:...