Hvaða lönd hafa einfaldasta skattkerfið?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða lönd hafa einfaldasta skattkerfið?
Spurningin í heild sinni hljóðaði svo:

Hvaða lönd hafa einfaldasta skattkerfið? Er slíkt skattkerfi góður kostur?

Ekki er einfalt mál að skera úr um einfaldleika skattkerfa. Á að miða við hversu margar síður skattalögin eru í lagasafninu? Á að miða við hversu langan tíma það tekur einstakling eða lögaðila að fylla út skattaskýrslur? Á að miða við fjölda skattstofna eða fjölda skattþrepa eða umfang undanþága frá skattskyldu?

Í Bandaríkjum Norður-Ameríku er texti skattalaganna ríflega 4.000 síður (ekki 70.000 síður eins og ranglega er haldið fram^[1]). Til samanburðar má nefna að lög um tekjuskatt taka 44 síður í íslenska lagasafninu^[2], virðisaukaskattslögin^[3] eru 17 síður, erfðafjárskattslögin^[4] eru 3 síður og lög um staðgreiðslu^[5] eru 8 síður. Samtals eru þessir meginbálkar íslenskra skattalaga því innan við 100 síður. Allt í allt eru íslensku skattalögin því 1/20 til 1/40 af umfangi bandarísku skattalaganna. Það tekur því örugglega skemmri tíma að lesa íslensku skattalögin en þau bandarísku. Það þýðir þó ekki endilega að íslensku lögin séu einfaldari en þau bandarísku. Það fer til dæmis ekki hjá því að hugtök sem eru óskilgreind eða losaralega skilgreind í íslensku skattalögunum séu betur afmörkuð í bandarísku lögunum. En augljóslega eru líkindin á að ákvæði lagagreina stangist á meiri eftir því sem lagagreinarnar eru fleiri! Fjöldi orða eða fjöldi blaðsíðna sem lögð eru undir texta skattalaganna er þó líklega ekki góður mælikvarði á einfaldleikann.

Alþjóðabankinn og endurskoðunarfyrirtækið Price Waterhouse Coopers (PwC) hafa um nokkurt árabil rannsakað hvernig skattheimta snýr að fyrirtækjum í ríkjum heimsins. Rannsóknin nær til allt að 190 landa og snýst um skattgreiðslur upphugsaðs fyrirtækis sem framleiðir blómapotta, hefur 60 starfsmenn, selur alla framleiðslu innanlands og nýtur ekki sérstakra fjárfestingahvatafríðinda eða annarra sértækra fríðinda. Rannsakendur leggja mat á skattgreiðslur fyrirtækisins og þann tíma sem það tekur fyrirtækið að telja fram og útbúa skýrslur fyrir skattayfirvöld. Jafnframt er metið hversu oft fyrirtækið þarf að greiða fé til skattayfirvalda. Nánar er hægt að kynna sér forsendur rannsóknarinnar á heimasíðu PwC. Samsvarandi rannsókn á „skattaónæði“ sem einstaklingar verða fyrir hefur ekki verið framkvæmd, en ætla má að slík rannsókn gæfi niðurstöður sem ekki eru fjarri því sem lýst er í rannsókn Alþjóðabankans og PwC. Á töflu 1 kemur fram tími sem tekur að telja fram í þeim 10 löndum þar sem það tekur skemmstan tíma:

Tafla 1: Þau 10 lönd þar sem það tekur stystan tíma að telja fram.

Land	Framtalstími [klukkustundir]
Sameinuðu arabísku furstadæmin	12
Barein	27
Katar	41
San Marínó	52
Lúxemborg	55
Sviss	63
Sádi-Arabía	67
Singapúr	67
Óman	68
Hong Kong (Kína)	74

Tafla 2 sýnir þau 10 lönd þar sem framtal tekur lengstan tíma:

Tafla 2: Þau 10 lönd þar sem það tekur lengstan tíma að telja fram.

Land	Framtalstími [klukkustundir]
Brasilía	2038
Bólivía	1025
Nígería	908
Líbía	889
Venesúela	792
Tsjad	776
Máritanía	724
Ekvador	664
Kamerún	630
Lýðveldið Kongó	602

Tafla 1 sýnir að það tekur aðeins 12 tíma (einn og hálfan vinnudag) að telja fram fyrir umrætt fyrirtæki í Sameinuðu arabísku furstadæmunum á meðan sama framtal tekur yfir 2000 tíma (eða heilt ár af vinnu fyrir einn starfsmann) í Brasilíu! Á Íslandi tekur það 140 tíma að telja fram fyrir umrætt fyrirtæki, en 120 til 130 tíma í Svíþjóð og Finnlandi og 80 til 90 tíma í Danmörku og Noregi. Á Ítalíu og í Portúgal tekur 240 tíma að telja fram og í Þýskalandi 218 tíma. Í Bandaríkjunum tekur framtalsgerðin 175 tíma. Í þróuðum löndum tekur því um 3-6 vikur að sinna framtalsskyldunni fyrir fyrirtæki sem hefur tæpar 3000 vinnuvikur til ráðstöfunar.

Alþjóðabankinn og PwC reikna heildarskatt pottaframleiðslufyrirtækisins og skoða sem hlutfall hreins hagnaðar. Með hreinum hagnaði er átt við hagnað áður en skattar eru greiddir. Ef upphæðir sem greiddar eru í skatt eru frádráttarbærar getur sú staða komið upp að heildarskattur sem hlutfall hreins hagnaðar fari yfir 100%. Töflur 3 og 4 sýna þau 10 lönd þar sem hrein skattbyrði reiknuð með framangreindum hætti er lægst og hæst.

Tafla 3: Þau 10 lönd þar sem skattbyrðin er lægst.

Land	Heildarskattbyrði [%]
Vanúatú	8,5
Brúnei	8,7
Tímor-Leste	11,2
Katar	11,3
Kúveit	13,0
Makedónía	13,0
Barein	13,5
Lesótó	13,6
Kósóvó	15,2
Vesturbakkinn og Gasasvæðið	15,3

Tafla 4: Þau 10 lönd þar sem skattbyrðin er hæst.

Land	Heildarskattbyrði [%]
Kómoreyjar	216,5
Argentína	106,0
Erítrea	83,7
Bólivía	83,7
Miðbaugs-Gínea	79,4
Palá (Míkrónesía)	75,4
Mið-Afríkulýðveldið	73,3
Máritanía	71,3
Kólumbía	69,8
Brasilía	68,4

Flest þau lönd sem eru talin upp teljast til þróunarlanda. Fyrirtækið í Danmörku myndi greiða 25%, á Íslandi um 30%, en nær 40% í Svíþjóð og Noregi og Finnlandi. Fyrirtæki í Bretlandi myndi greiða um 30% en fyrirtæki í Bandaríkjunum um 44%. Þegar þessar tölur eru metnar þarf að hafa í huga að skattar fyrirtækja eru á endanum greiddir af viðskiptavinum þeirra og/eða eigendum. Það er því rangt að meta skattbyrði í hagkerfinu í heild með því að skoða þessar tölur eingöngu.

Engin tilraun er gerð í skýrslu Alþjóðabankans og PwC til að meta verðmæti þeirrar þjónustu sem fyrirtækin fá frá stjórnvöldum í heimalandi sínu. Engum blöðum er um það að fletta að norræn fyrirtæki njóta mun meiri réttarverndar í rekstri sínum en fyrirtæki sem starfa í löndum sem talin eru upp í töflum 3 og 4.

Tilgangur Alþjóðabankans og PwC með samantekt skýrslanna sem bera heitið Paying Taxes er að hvetja skattayfirvöld til að gera framtalskerfi sín skilvirkari. Það er hægt að gera með margvíslegum hætti. Hér á landi hefur tölvutækni verið nýtt til að stytta þann tíma sem einstaklingar eyða í útfyllingu skattframtala. Skattayfirvöld hafa tekið að sér upplýsingaöflun og afstemmingarvinnu sem áður var lögð á herðar framteljenda. Þannig er auðveldara að telja fram þó svo skattalögin hafi fremur orðið flóknari en einfaldari.

Samantekt

Ekki er hægt að svara spurningunni um hvaða land býr við einfaldasta skattkerfið með óyggjandi hætti. Það tekur mjög skamman tíma að fylla út skattaskýrslu fyrir lögaðila í Sameinuðu arabísku furstadæmunum. Í hópi Norðurlandanna er Ísland meðal þeirra landa sem lengstan tíma tekur fyrir lögaðila að fylla út skattaskýrslur. Þó má leiða líkur að því að íslensk fyrirtæki þurfi ekki að horfa til jafnmargra atriða í skattalegu tilliti og önnur norræn fyrirtæki. Það ætti að vera markmið stjórnvalda að stytta tímann sem það tekur lögaðila að sinna framtalsskyldu sinni. Einföldun skattkerfisins er hvorki nauðsynlegt né nægjanlegt skilyrði til að ná því markmiði. Aukið umfang stafrænnar stjórnsýslu og betri skilgreiningar lykilhugtaka eru þeir þættir sem eru líklegastir til að stytta tímann í framtalsvinnunni.

Tilvísanir:

1. ^ How long is the tax code: It is far shorter than 70,000 pages - Slate. (Skoðað 14.07.2017).
2. ^ Lög um tekjuskatt - Alþingi. (Skoðað 14.07.2017).
3. ^ Lög um virðisaukaskatt - Alþingi. (Skoðað 14.07.2017).
4. ^ Lög um erfðafjárskatt - Alþingi. (Skoðað 14.07.2017).
5. ^ Lög um staðgreiðslu opinberra gjalda - Alþingi. (Skoðað 14.07.2017).

Töflugögn:

• Overall ranking and data tables: Paying Taxes 2017 - PwC. (Skoðað 16.07.2017).

Myndir:

• Fyrsta mynd: Law Books | Court of Customs and Patent Appeals Reports (Pat… | Flickr. Myndrétthafi er Mr.TinDC. Myndin er birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 16.07.2017).
• Önnur mynd: United Arab Emirates - Wikipedia. Myndrétthafi er Wadiia. Myndin er birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 16.07.2017).
• Þriðja mynd: Vanuatu - Wikimedia Commons. Myndrétthafi er Phillip Capper. Myndin er birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 16.07.2017).

...