Hvað eru strombólsk eldgos?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað eru strombólsk eldgos?
Einkenni strombólskra eldgosa eru reglulegar en skammvinnar sprengingar í vel afmörkuðum gíg, nefnd eftir eldfjallinu Strombólí á Ítalíu. Gjóskan þeytist upp í andrúmsloftið við sprenginguna, en þar sem skýið er frekar efnisrýrt, nær það aldrei meira en tveggja til þriggja kílómetra hæð. Gjóskan fellur því fljótt til jarðar og stöðugur gosmökkur myndast ekki. Kvikuuppstreymi í strombólskum gosum er mjög hægt, þannig að gufubólur sem losna úr bráðinni rísa hraðar en bráðin sjálf og sameinast gjarnan í stóra bólu ofarlega í gosrásinni. Þar fyrir ofan er kvikan orðin seig sökum afgösunar og kólnunar, og töluverðan þrýsting þarf til þess að gasbólan nái að sprengja ofan af sér. Sekúndur eða mínútur geta liðið milli sprenginga.

Gjóska úr strombólskum sprengingum er gjarnan hálfstorkin þegar hún fellur til jarðar og hleðst upp í gjallkeilur umhverfis gosopin. Gjóskufallssvæði er yfirleitt fremur lítið, en gjóskuþykkt getur skipt metrum. Algengt er að hraun renni í strombólskum gosum.

Áhrif strombólskra sprenginga á umhverfið eru skammvinn og gætir eingöngu í allra nánast umhverfi eldstöðvar. Kvikan í slíkum eldgosum er basísk til ísúr, og algengt er að hún sé vatnsríkari en í hawaiískum gosum, og nokkuð seigfljótandi. Strombólskir gígar eru algengir á svæðum þar sem kvikan er alkalísk og fremur vatnsrík, svo sem á Snæfellsnesi (til dæmis Rauðamelskúlur) og í Vestmannaeyjum (til dæmis Eldfell).

Upprunalega spurningin frá Hafrúnu Helgu var:

Hvaða tegundir eru til af eldgosum?

Þeirri spurningu er svarað hér að hluta og einnig í öðrum tengdum svörum.

---

Þetta svar er hluti af lengri umfjöllun um flokkun eldgosa í bókinni Náttúruvá á Íslandi: Eldgos og jarðskjálftar og birt með góðfúslegu leyfi. Mynd er fengin úr sama riti, bls. 93....