Hvers vegna losar bíllinn minn 28,5 kg af koltvíildi (koldíoxíði) á hundraðið við brennslu á 13 lítrum af eldsneyti?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvers vegna losar bíllinn minn 28,5 kg af koltvíildi (koldíoxíði) á hundraðið við brennslu á 13 lítrum af eldsneyti?
Dísilolía er að langstærstum hluta blanda lífrænna efnasambanda sem í efnafræðinni nefnast kolvetni, en þau eru mynduð úr kolefnis- og vetnisatómum. Um 75% af rúmmáli dísilolíu eru mettuð kolvetni og um 25% eru arómatísk-kolvetni. Að jafnaði er efnaformúla dísilolíu C₁₂H₂₃; um það bil frá C₁₀H₂₀ til C₁₅H₂₈ ^[1]. Dísilolía getur einnig innihaldið örðu af öðrum efnasamböndum, svo sem lífræn brennisteinssambönd.

Efnajafnan fyrir fullkominn bruna kolvetnanna í dísilolíu er um það bil eftirfarandi:

\[C_{12}H_{23} + 17,75 O_{2} \rightarrow 12 CO_{2} + 11,5 H_{2}O\] Samkvæmt efnajöfnunni myndast við fullkominn bruna á 1 kg af dísilolíu um 3,16 kg af koldíoxíði (CO₂). Eðlisþyngd dísilolíu fyrir ökutæki sem seld er hérlendis er í mesta lagi 0,845 kg/l ^[2] og því má gera ráð fyrir að við fullkominn bruna myndu að hámarki myndast um 2,67 kg af CO₂ úr hverjum lítra.

Í raun er bruni dísilolíu í bílvél og öðrum brunavélum aldrei algerlega fullkominn og því myndast auk CO₂ einnig ýmsar kolvetnisafleiður (aðallega „sót“) og koleinildi (CO, kolmónoxíð) í litlu magni við brunann. Í útblæstrinum er einnig að finna köfnunarefnisildi (NO_x) sem myndast úr köfnunarefni og súrefni andrúmsloftsins vegna hás hita í brunahólfinu ásamt til dæmis svifryki.

Óvenjumikið sót myndast við brunann í þessum bíl.

Losun gróðurhúsalofttegunda við bruna eldsneytis er yfirleitt sett fram sem ígildi (e. equivalent) koltvíildis (CO₂e, koldíoxíðs) og er þá tekið tillit til þess að kolvetni og tvíköfnunarefnisildi (N₂O) eru einnig gróðurhúsalofttegundir eins og koltvíildi. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál (IPCC – The Intergovernmental Panel on Climate Change) gefur út leiðbeiningar um mat á losun gróðurhúsalofttegunda vegna bruna eldsneytis við ýmsar aðstæður og er svokallaður losunarstuðull (EF – Emission Factor) sem byggir á þeim og notaður er af Umhverfisstofnun við mat á losun gróðurhúsalofttegunda frá dísilknúnum fólksbílum hérlendis að hámarki um 2,71 kg CO₂e/l ^[3,4] miðað við ofangreinda eðlisþyngd dísilolíu. Þetta gildi er aðeins rúmu 1,4% hærra en það sem eingöngu gerir ráð fyrir hreinum bruna kolvetnanna í dísilolíunni.

Af ofangreindu sést að annaðhvort losun gróðurhúsalofttegunda eða eldsneytiseyðslan sem spyrjandi nefnir standast ekki. Dísilknúinn fólksbíll sem losar gróðurhúsalofttegundir sem nema um 285 g CO₂e/km eyðir um 10,5 l/100 km. Væri eldsneytiseyðslan hins vegar 13 l/100 km yrði losun gróðurhúsalofttegunda rúm 350 g CO₂e/km.

Frekara lesefni utan Vísindavefsins:

• Wikipedia - Útblástur frá dísilvélum

Heimildir:

• [1] Wikipedia - Dísileldsneyti. Skoðað 20.07.2011
• [2] Reglugerð nr. 728/2004 með síðari breytingum
• [3] Emissions of greenhouse gases in Iceland from 1990 to 2009 - National Inventory Report 2011. UST-2011:05, Maí 2011
• [4] Wikipedia - Gróðurhúsaárif. Skoðað 20.07.2011

Mynd:

• Púströr - Sótt 01.09.2011

---

Spurningin hljóðaði svona í heild sinni:

Bíllinn minn gefur frá sér 285 g/km af koltvísýringi samkvæmt skrá (mér skilst á umboðinu að þetta sé nokkuð nærri lagi) og hann eyðir um 13 L/100 km af dísilolíu. Hvers vegna losar hann 28,5 kg CO₂ á hundraðið við brennslu á um 13 lítrum af eldsneyti?

...