Þarf maður að vera snillingur til að verða vísindamaður eða -kona?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Þarf maður að vera snillingur til að verða vísindamaður eða -kona?
Í stuttu máli er svarið nei. Skoðum augnablik forsendur þess svars:

Fyrst þarf að fallast á einhvers konar skilgreiningar á orðunum „snillingur“ og „vísindamaður“. Hvort manneskja telst vísindamaður eða ekki er misjafnt eftir því hver er spurður. Flestir teldu raunvísindamenn svo sem eðlisfræðinga, efnafræðinga eða líffræðinga til vísindamanna. Misjafnt er þó hvort fólk leggi þann skilning í orðið að það vísi almennt til annarra fræðimanna, svo sem félagsfræðinga, heimspekinga eða stærðfræðinga. Þá er ekki minnst á spurninguna um á hvaða stigi náms nemandinn gæti kallað sig vísindamann án þess að vekja forundran.

Við skulum þó hér sættast á að vísindamaður sé manneskja sem hefur (miðað við nútímanámsskipan hérlendis) um það bil lokið að minnsta kosti annarri námsgráðu sinni á háskólastigi og er í stakk búin til að rannsaka og skapa nýja þekkingu á sínu sviði.

Að skilgreina snilling er jafnvel enn frekar vandkvæðum háð. Það mætti jafnvel líta svo á að manneskja sem skapar nýja þekkingu sé fyrir það eitt snillingur; þá yrði vísindamaður eða -kona að vera snillingur skilgreiningu samkvæmt. Líklega er þó gagnlegra að skoða slíkar skilgreiningar á formlegri hátt.

Svokölluð greindarvísitala er próf á getu manna í tiltekinni hugsun og er hönnuð svo að hún segi til um hvernig geta einstaklings stendur miðað við meðaltöl einhvers hóps. Þannig er ætlast til að helmingur manna búi yfir getu sem er betri eða jafnast á við getu manns með greindarvísitölu 100. Sá sem hefur greindarvísitölu 120 er jafngreindur eða greindari en um 90% manna.

Jafnvel með þetta að leiðarljósi er alls ekki augljóst eða einhlítt hvar á þessum kvarða maður ætti að teljast snillingur. Það virðist þó ekki úr vegi að hugsa sér að sá sem mælist greindari en 99% mannkyns teldist snillingur á því sviði greindar sem skoðað er. Þetta telur þær manneskjur sem gætu mælst með greindarvísitölu um 135 eða hærri.

Samkvæmt grein sem birtist í The New York Times árið 2012 mælist meðalgreind þeirra er útskrifast með doktorspróf í Bandaríkjunum um 132. Sú tala er að vísu í hærri kantinum en rétt er að athuga að svo það meðaltal náist er óhugsandi annað en að fjöldi fólks í úrtakinu hafi mælst mun neðar á kvarðanum. Hvernig dreifingin liggur að öðru leyti er erfitt að segja til um með svo takmarkaðar upplýsingar.

Á vef nokkrum sem tengist greindarmælingum má finna umfjöllun um mælda greindarvísitölu sextíu og fjögurra af fremstu vísindamönnum Bandaríkjanna á miðri síðustu öld. Meðal þeirra mældist lægst greindarvísitala 124 en líkt og tekið er fram þar verður að taka tillit til svokallaðra Flynn-hrifa. Því nafni gegnir það fyrirbæri að mæld meðalgreind, það er meðalárangur á greindarprófum, virðist færast í aukana með tímanum. Þar sem greindarvísitölu er ætlað að vera afstæð út frá árangri annarra mundi því gefast lægri greindarvísitala en árið 1952 fyrir sama árangur á prófi.

	Mæld greindarvísitala 1952:1
	Lággildi	Miðgildi	Hágildi
málgreind	121	166	177
rúmgreind	123	137	164
stærðfræði	128	154	194
Meðaltal	124	152	178

Hvort mark er takandi á þeirri leiðréttingu sem sýnd er á fyrrgreindri vefsíðu er ekki á færi höfundar að dæma um en henni er sjálfsagt að taka með fyrirvara. Ljóst er þó að upphaflegu gögnin komu fram í bók Anne Roe árið 1953 og að svo bera megi þessar mælingar saman við mælda greindarvísitölu nú á dögum þarf að draga svolítið úr þeim tölum sem hér eru gefnar. Í öllu falli má ekki annað sjá en að nóg sé um vísindamenn sem seint teldust ofurgreindir á hinn tæknilega kvarða greindarvísitölunnar.

Ljóst er að fjölmargir þættir koma að velgengni í hverju sem einstaklingur tekur sér fyrir hendur. Þar má nefna heilsufar, þrautseigju, iðjusemi, félagsfærni og útsjónarsemi svo ekki sé minnst á ófyrirsjáanleg og óviðráðanleg atvik af því tagi sem helst yrðu kennd við heppni eða óheppni.

Að lokum ber að geta þess að efni þessa svars er fyrst og fremst til gamans gert. Greindarvísitala er umdeilt hugtak hvað varðar þýðingu, áreiðanleika og sveigjanleika. Að líkindum er greindarvísitala manns ekki meitluð í stein en að hversu miklu leyti henni má hnika er ekki fullljóst.

Hyggilegt væri trúlega að gefa ekki of mikinn gaum hugtökum eins og „snillingur“ þegar lagt er á ráðin um framtíðina; enga óbrigðula tryggingu er að fá fyrir því að atrennur í skóla eða öðrum störfum geti afrek en þeir fiska þó einir sem róa.

Heimildir:

• Can You Make Yourself Smarter? - NYTimes.com. (Skoðað 30.7.2012).
• ¹ Roe (1952) Study of the Most Eminent US-Born Scientists. (Skoðað 30.7.2012).

Myndir:

• Émile Durkheim - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 30.7.2012).
• Louis Pasteur - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 30.7.2012).
• Stephen Hawking - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 30.7.2012).
• Intelligent quotient - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 30.7.2012).

...