Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Dr.Josef Mengele, sem gekk undir nafninu Engill dauðans, var læknir í illræmdum útrýmingarbúðum nasista í Auschwitz í Póllandi í seinni heimsstyrjöld. Nafn hans tengist fyrst og fremst óhugnanlegum illvirkjum sem hann framdi í nafni læknisfræðinnar. Ekki er hægt að kalla þær pyntingar sem hann lét fangana í Auschwitz ganga í gegnum læknisrannsóknir. Nær væri að kalla þær viðurstyggileg ofbeldisverk sem bera vitni um brjálsemi. Mörg þeirra fórnarlamba hans sem lifðu ofbeldisverkin af gátu greint frá tilraunum hans á þeim sjálfum og öðrum. Sá vitnisburður er nánast það eina sem vitað er um glæpi hans því að lítið sem ekkert hefur fundist um þær á blaði.
Josef Mengele fæddist í Þýskalandi árið 1911. Hann lagði stund á heimspeki í München og læknisfræði við háskólann í Frankfurt am Main. Hann hafði mikinn áhuga á ólíkum kynþáttum og í doktorsritgerð sinni fjallaði hann um muninn á neðra kjálkabeini manna af ólíkum kynþáttum.
Fljótlega eftir að hann lauk námi gekk hann til liðs við rannsóknarstofnun sem sérhæfði sig í að rannsaka tengsl erfðafræði og hreinleika kynþátta (e. Institute for Heredite Biology and Racial Hygiene) árið 1934. Í seinni heimsstyrjöld var hann í SS-sveitum nasista í Frakklandi og Rússlandi. Árið 1943 skipaði yfirmaður SS-sveitanna, Heinrich Himmler, Mengele yfirlækni við Birkenau sem voru sérstakar útrýmingarbúðir nasista við Auschwitz.
Þegar gyðingar og sígaunar komu til Auschwitz með lestum, ákvað Mengele hverjir skyldu láta lífið og hverjir skyldu lifa. Fólkinu var skipt upp í þrjá hópa. Einn hópurinn var sendur til Birkenau þar sem fólkið lét lífið í gasklefum. Yfirleitt voru þetta konur og börn, gamalt fólk og veikburða, og því var sagt að það ætti að fara í sturtu og var látið afklæðast. En í stað vatns kom eiturgasið Zyklon-B úr sturtuhausunum. Birkenau-búðirnar voru svo stórar að þar var hægt var að deyða og brenna 20 þúsund manns á dag.
Þeir sem voru ekki sendir í gasklefana voru settir í þrælkunarbúðir. Þeir sem voru á einhvern hátt frábrugðnir öðrum, til dæmis óvenjulitlir eða óvenjustórir, áttu það á hættu að verða tilraunadýr Mengeles. Mestan áhuga hafði hann þó á tvíburum á barnsaldri. Hann virtist telja að samanburðarrannsóknir á þeim gætu leitt í ljós einhverja erfðafræðilega leyndardóma. Talið er að Mengele og aðstoðarlæknar hans hafi gert tilraunir á um 3000 tvíburum. Af þeim komust um 200 lífs af.
Fórnarlömb Mengele hafa greint frá því að yfirleitt hafi dagurinn hafist á því að blóðprufur voru teknar úr tvíburunum. Oftast var þetta gert á hverjum degi og er talið að mörgum hafi blætt út. Mengele sagði sjálfur frá því að hann hafi reynt að breyta augnlit barna úr brúnum í bláan með því að sprauta efnum í augun á þeim. Ástæðu þess er að leita í sannfæringu nasista um yfirburði hins ljóshærða og bláeyga aríska kynstofns. Það þarf varla að taka fram að börnin sem fengu efnin í augun fengu sýkingu og urðu flest blind í kjölfarið.
Fórnarlömbin greina frá því að tvíburarnir hafi verið sprautaðir með alls kyns bakteríum eins og taugaveiki og berklum til að sjá hverjar afleiðingarnar yrðu. Einnig að sumir hafi verið frystir til bana en aðrir settir í þrýstiklefa til að sjá hvernig þeim reiddi af. Sagt er að Mengele hafi einnig framkvæmt aðgerðir án deyfilyfja. Vitni segjast hafa séð hann nema líffæri á brott og saga af útlimi án svæfingar og deyfilyfja. Hann er sagður hafa gelt karlmenn með svipuðum aðferðum. Fáir sem lentu í þessum aðgerðum Mengeles lifðu þær af. Líkin voru krufin í þeim tilgangi að leita upplýsinga sem gætu leitt til þess að hinn aríski kynstofn mundi stækka og eflast.
Ofbeldisverk Mengeles voru miklu, miklu fleiri en þau sem rakin hafa verið hér.
Honum tókst þó að halda tilraunum sínum leyndum og enn þann dag í dag hvílir yfir þeim leyndardómur. Flest það sem Mengele skrifaði niður um tilraunir sínar var sent til Dr. von Verschner við Háskólann í Frankfurt en hann eyðilagði þessi gögn. Talið er að Mengele hafi tekið einhverja pappíra með sér þegar hann flúði til Suður-Ameríku eftir að Þjóðverjar töpuðu stríðinu. Ekkert af þeim plöggum hafa þó fundist svo að vitað sé.
Josef Mengele var einn af fjölmörgum nasistum sem voru eftirlýstir fyrir stríðsglæpi eftir stríðið en fundust aldrei. Talið er að hann hafi flust í sífellu milli staða í Suður-Ameríku í 30 ár til að forðast handtöku. Hann dó úr heilablóðfalli í Brasilíu árið 1979.
Frekara lesefni á Vísindavefnum:
Ulrika Andersson. „Komu „læknisrannsóknir“ dr. Mengeles heiminum að einhverju gagni?“ Vísindavefurinn, 19. mars 2002, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=2214.
Ulrika Andersson. (2002, 19. mars). Komu „læknisrannsóknir“ dr. Mengeles heiminum að einhverju gagni? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=2214
Ulrika Andersson. „Komu „læknisrannsóknir“ dr. Mengeles heiminum að einhverju gagni?“ Vísindavefurinn. 19. mar. 2002. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=2214>.
Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
Josef Mengele fæddist í Þýskalandi árið 1911. Hann lagði stund á heimspeki í München og læknisfræði við háskólann í Frankfurt am Main. Hann hafði mikinn áhuga á ólíkum kynþáttum og í doktorsritgerð sinni fjallaði hann um muninn á neðra kjálkabeini manna af ólíkum kynþáttum.
Fljótlega eftir að hann lauk námi gekk hann til liðs við rannsóknarstofnun sem sérhæfði sig í að rannsaka tengsl erfðafræði og hreinleika kynþátta (e. Institute for Heredite Biology and Racial Hygiene) árið 1934. Í seinni heimsstyrjöld var hann í SS-sveitum nasista í Frakklandi og Rússlandi. Árið 1943 skipaði yfirmaður SS-sveitanna, Heinrich Himmler, Mengele yfirlækni við Birkenau sem voru sérstakar útrýmingarbúðir nasista við Auschwitz.
Þegar gyðingar og sígaunar komu til Auschwitz með lestum, ákvað Mengele hverjir skyldu láta lífið og hverjir skyldu lifa. Fólkinu var skipt upp í þrjá hópa. Einn hópurinn var sendur til Birkenau þar sem fólkið lét lífið í gasklefum. Yfirleitt voru þetta konur og börn, gamalt fólk og veikburða, og því var sagt að það ætti að fara í sturtu og var látið afklæðast. En í stað vatns kom eiturgasið Zyklon-B úr sturtuhausunum. Birkenau-búðirnar voru svo stórar að þar var hægt var að deyða og brenna 20 þúsund manns á dag.
Þeir sem voru ekki sendir í gasklefana voru settir í þrælkunarbúðir. Þeir sem voru á einhvern hátt frábrugðnir öðrum, til dæmis óvenjulitlir eða óvenjustórir, áttu það á hættu að verða tilraunadýr Mengeles. Mestan áhuga hafði hann þó á tvíburum á barnsaldri. Hann virtist telja að samanburðarrannsóknir á þeim gætu leitt í ljós einhverja erfðafræðilega leyndardóma. Talið er að Mengele og aðstoðarlæknar hans hafi gert tilraunir á um 3000 tvíburum. Af þeim komust um 200 lífs af.
Fórnarlömb Mengele hafa greint frá því að yfirleitt hafi dagurinn hafist á því að blóðprufur voru teknar úr tvíburunum. Oftast var þetta gert á hverjum degi og er talið að mörgum hafi blætt út. Mengele sagði sjálfur frá því að hann hafi reynt að breyta augnlit barna úr brúnum í bláan með því að sprauta efnum í augun á þeim. Ástæðu þess er að leita í sannfæringu nasista um yfirburði hins ljóshærða og bláeyga aríska kynstofns. Það þarf varla að taka fram að börnin sem fengu efnin í augun fengu sýkingu og urðu flest blind í kjölfarið.
Fórnarlömbin greina frá því að tvíburarnir hafi verið sprautaðir með alls kyns bakteríum eins og taugaveiki og berklum til að sjá hverjar afleiðingarnar yrðu. Einnig að sumir hafi verið frystir til bana en aðrir settir í þrýstiklefa til að sjá hvernig þeim reiddi af. Sagt er að Mengele hafi einnig framkvæmt aðgerðir án deyfilyfja. Vitni segjast hafa séð hann nema líffæri á brott og saga af útlimi án svæfingar og deyfilyfja. Hann er sagður hafa gelt karlmenn með svipuðum aðferðum. Fáir sem lentu í þessum aðgerðum Mengeles lifðu þær af. Líkin voru krufin í þeim tilgangi að leita upplýsinga sem gætu leitt til þess að hinn aríski kynstofn mundi stækka og eflast.
Ofbeldisverk Mengeles voru miklu, miklu fleiri en þau sem rakin hafa verið hér.
Honum tókst þó að halda tilraunum sínum leyndum og enn þann dag í dag hvílir yfir þeim leyndardómur. Flest það sem Mengele skrifaði niður um tilraunir sínar var sent til Dr. von Verschner við Háskólann í Frankfurt en hann eyðilagði þessi gögn. Talið er að Mengele hafi tekið einhverja pappíra með sér þegar hann flúði til Suður-Ameríku eftir að Þjóðverjar töpuðu stríðinu. Ekkert af þeim plöggum hafa þó fundist svo að vitað sé.
Josef Mengele var einn af fjölmörgum nasistum sem voru eftirlýstir fyrir stríðsglæpi eftir stríðið en fundust aldrei. Talið er að hann hafi flust í sífellu milli staða í Suður-Ameríku í 30 ár til að forðast handtöku. Hann dó úr heilablóðfalli í Brasilíu árið 1979.
Frekara lesefni á Vísindavefnum:
