Hvað er reykeitrun og er hún hættuleg?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er reykeitrun og er hún hættuleg?
Innöndun reyks er helsta orsök dauða í kjölfar elds. Skaði af völdum reyks getur bæði verið vegna hita og vegna ertingar eða efnisskaða í öndunarvegi vegna sóts, köfnunar og eitrunar af völdum koleinildis, sem einnig er nefnt kolmonoxíð, og annarra lofttegunda eins og blásýru. Hitaskaði kemur til dæmis fram sem brunasár í andliti og blöðrumyndun og bjúgur í nefkoki, hæsi og sog, sár í slímhimnu efri hluta öndunarvegar, más, hrygla og brenndur hráki.

Um reyk er fjallað í svari við spurningunni Hvers vegna kemur reykurinn af eldinum? Reykur er samsettur úr ögnum og efnum sem myndast við bruna. Í öllum reyk má finna koleinildi, koltvíildi og sótagnir. Mörg önnur efni geta verið í reyk, til dæmis aldehýð, sýrulofttegundir, niturildi, brennisteinstvíildi, fjölhringa arómatísk kolvatnsefni, bensen, tolúen, stýren, málmar og díoxín. Hvaða efni og agnir og hversu mikið af þeim finnst í reyk, fer eftir því hvert eldsneytið er, hversu mikið súrefni er fyrir hendi og hversu hátt hitastigið er.

Að anda að sér reyk í skamman tíma getur haft bráð áhrif. Reykur ertir augu, nef og háls og lyktin getur valdið ógleði. Rannsóknir sýna að sumir einstaklingar sem anda að sér þéttum reyk verði fyrir varanlegu tjóni á starfsemi lungna sem hefur í för með sér öndunarörðugleika. Þeir þættir í reyk sem hafa einna mest áhrif á heilsuna eru annars vegar lofttegundin koleinildi og hins vegar mjög litlar sótagnir sem eru aðeins 2,5 µm að stærð og sjást ekki með berum augum.

Þegar talað er um reykeitrun er oftast átt við eitrun af völdum koleinildis. Þegar koleinildi er andað inn minnka súrefnisbirgðir líkamans. Það er vegna þess að koleinildi binst margfalt hraðar og fastar við blóðrauðann í blóðinu en súrefni gerir. Þannig tekur það í raun þau sæti sem súrefninu er ætlað til þess að berast með blóðinu til vefja líkamans. Einkenni sem fylgja koleinildiseitrun eru höfuðverkur, minnkuð árvekni og jafnvel brjóstverkur sem kemur frá hjartanu vegna súrefnisskorts í hjartavöðvanum. Ef eitrun vegna koleinildis varir lengi missir fólk meðvitund og getur dáið ef það fær ekki súrefni.

Fíngerðar agnir í reyknum geta einnig verið skaðvaldur þar sem þær geta borist í öndunarveginn og jafnvel alla leið ofan í lungun. Innöndun þeirra getur valdið ýmiss konar heilsufarslegum einkennum, eins og ertingu, hósta og mæði og getur gert astma og hjartasjúkdóma sem fyrir eru verri.

Ef fólk lendir í eldsvoða er mikilvægt að komast sem fyrst burt og að halda sig niðri við gólf á leiðinni út þar sem koleinildi er nokkuð léttari en loftið og leitar því upp. Verði fólk fyrir reykeitrun er oft gefið hreint súrefni til að áhrifin dvíni sem fyrst. Einnig eru önnur efni gefin til að súrefnismettun líkamans náist upp í eðlilegt horf sem fyrst.

Talið er að 50-80% af dauðsföllum vegna elds séu vegna reyks. Samkvæmt erlendum tölum er um þriðjungur þeirra sem leita til bráðamóttöku vegna brunasára með lungnaskaða af völdum reyks.

Heimildir og mynd:

• Exposure to Smoke from Fires - Department of Health, New York State.
• Smoke Inhalation Injury - Medscape.
• Smoke inhalation - Wikipedia, the free encyclopedia.
• Smoke Inhalation: Get Facts on Treatment - eMedicineHealth.
• Mynd: Smoke Inhalation: An Epidemic? | EMSWorld.com. (Sótt 22. 8. 2014)

---

Hér er einnig svarað spurningunum:

• Hverjar eru afleiðingar reykeitrunar á fólk?
• Af hverju fær fólk reykeitrun?

...