Hvað er elsti ís á jörðinni gamall og hvar er hann að finna?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er elsti ís á jörðinni gamall og hvar er hann að finna?
Elsti ís á jörðinni er inni í miðri ísbreiðunni á austurhluta Suðurskautslandsins. Talið er að hann sé 1,5 milljón ára gamall. Þar, á 3.233 m hárri bungunni Dome Concordia, hefur náðst með djúpborun 3.200 m langur ískjarni, sem sýnir samfellda 800 þúsund ára skrá yfir súrefnissamsætur í ís og efnasamsetningu andrúmslofts í loftbólum. Af þeim gögnum verður ráðið hvert hitastig síðustu átta jökulskeiða hefur verið, og þar sést, að styrkur koltvísýrings í andrúmslofti er nú hærri en hann hefur verið síðastliðin 800 þúsund ár.

Ísbreiða hefur verið á Suðurskautslandinu í 35 milljónir ára, en ís í henni hefur verið á hreyfingu, og því hefur hann endurnýjast við hringrás vatns um jörðina. Snjór sem fellur á ísbreiðuna grefst undir ný snjólög, umbreytist í jökulís og berst niður við hreyfingu jökulsins til sjávar, og þar bráðnar hann og verður að fljótandi vatni aftur. Við botn ísbreiðunnar getur ís einnig bráðnað vegna varma sem berst að jökulbotni úr iðrum jarðar. Þótt ísflæðilíkön bendi til þess að á Suðurskautslandinu sé elsti ís 1,5 milljón ára gamall, er leitað að enn eldri ís. Stuðst er við reiknilíkön sem lýsa afkomu á yfirborði jökuls, hreyfingu íss, aflögun íslaga við jökulbotn og varmastraumi. Þar sem botn er ósléttur geta íslög lagst í fellingar, svo dýpsti ísinn er ekki alltaf elstur. Botn er kannaður með íssjármælingum.

Á svonefndum bláíssvæðum í fjalllendi við jaðar Suðurskautslandsísbreiðunnar, (þau svæði þekja aðeins 1% hennar) sýna aldursmælingar með geislavirkum samsætum (argon) að þar finnist 2,5 milljón ára gamall ís (jafnvel 6 milljón), en sá ís geymir ekki samfellda loftslagssögu, heldur slitrótta búta. Þar háttar svo til að sterkir fallvindar blása burtu nýföllnum snjó af yfirborði, og massi meginjökulsins, sem liggur hærra en bláíssvæðin, knýr stöðugt gamlan ís frá jökulbotni upp fjallshlíðar. Þar er engin bráðnun og jökullinn tapar eingöngu massa við þurrgufun (frá ís beint til vatnsgufu). Blár ís stingur í stúf við hvítt yfirborð snjóbreiðunnar.

Mynd:

• Dome C plateau in Antarctica - ESA events. Flickr. Birt undir CC BY-SA 2.0 DEED leyfi. (Sótt 15.5.2024).

...