Eru uglur ránfuglar?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Eru uglur ránfuglar?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Ég var að velta því fyrir mér eftir að hafa lesið eftirfarandi grein, þar sem fram kemur að ránfuglategundirnar á Íslandi séu aðeins þrjár: Fálki, smyrill og haförn (Er fálkastofn á Íslandi og hversu stór er hann?) Ég fór þá að hugsa hvort uglan væri ekki líka ránfugl og fann eftirfarandi grein þar sem fram kemur að hún sé svo: Hvað geta uglur orðið gamlar? Í hvaða löndum lifa uglur? Með von um svör velti ég fyrir mér hvað sé satt. Kær kveðja, Magnús Máni.

Stutta svarið við spurningunni er einfaldlega þetta: Jú, uglur eru ránfuglar en þær tilheyra ekki ættbálki ránfugla.

Íslenska hugtakið ránfugl er notað um fugla sem drepa sér dýr til matar. Á ensku eru notuð tvö sambærileg hugtök: raptor og bird of prey. Orðið raptor kemur beint úr latínu og merkir 'ræningi' eða 'ruplari'.

Samkvæmt skilgreiningu eru allir fuglar sem drepa dýr sér til matar ránfuglar. Það á einnig við um uglur sem veiða aðallega um nætur og eru þess vegna stundum nefndar náttránfuglar á íslensku.

Það flækir síðan aðeins málið að á íslensku er hugtakið ránfuglar einnig notað um sérstakan ættbálk fugla sem nefnist á latínu Accipitriformes.^[1] Innan hans eru um 260 tegundir fugla. Áður fyrr tilheyrðu fálkar ættbálki ránfugla en þeir eru nú í ættbálki fálka sem kallast á latínu Falconiformes. Innan hans eru rúmlega 60 tegundir. Það sama á við um hræva (gamma nýja heimsins). Þeir teljast ekki lengur til ættbálks ránfugla heldur til ættbálks hræva (Cathartiformes).

Á Íslandi lifir ein tegund fugla sem tilheyrir ættbálki ránfugla (Accipitriformes):

• haförn (Haliaeetus albicilla).

Tvær tegundir fugla sem tilheyra ættbálki fálka (Falconiformes) lifa hér:

• fálki (Falco rusticolus)
• smyrill (Falco columbarius)

Uglur tilheyra ættbálki ugla. Hann kallast á fræðimáli Strigiformes og telur rúmlega 200 tegundir, þrjár þeirra lifa hér^[2]:

• brandugla (Asio flammeus)
• eyrugla (Asio otus)
• snæugla (Bubo scandiacus)

Allar fuglategundirnar sem hér hafa verið nefndar eru ránfuglar, þrátt fyrir að aðeins ein þeirra tilheyri ættbálki ránfugla.

Að lokum er rétt að benda áhugasömum á að hægt er að fletta upp flokkunarfræði tegunda á vefnum The Catalogue of Life.

Tilvísanir:

1. ^ Ættbálkur (ordo) er sérstakt skipulagsstig í flokkun lífvera. Í ættbálki er hópur líkra ætta.
2. ^ Lengi vel var branduglan eina uglutegundin sem verpti hér að staðaldri en undanfarin ár hefur eyruglan sótt í sig veðrið. Vorið 2019 fundust til að mynda 11 eyrugluóðul á landinu. Snæuglan er aðallega flækingsfugl á Íslandi en þó kemur fyrir að hún verpi á landinu.

Heimild:ir

• COL | The Catalogue of Life. (Sótt 26.01.2023).
• Eyrugla | Náttúruminjasafn Íslands. (Sótt 26.01.2023).
• Uglur á kvisti rannsakaðar í HÍ | Háskóli Íslands. (Sótt 26.01.2023).

Mynd:

• Short-eared Owl - Asio flammeus | Short-eared Owls are the n… | Flickr. (Sótt 26.01.2023). Myndin er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution-NonCommercial-NoDerivs 2.0 Generic — CC BY-NC-ND 2.0.

Höfundur þakkar Jóni Má Halldórssyni líffræðingi fyrir yfirlestur....