Börðust blökkumenn í Þrælastríðinu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Börðust blökkumenn í Þrælastríðinu?
Stutta svarið er einfaldlega já, en þó ekki í upphafi Þrælastríðsins.

Tildrög borgarastríðs Bandaríkjanna, eða Þrælastríðsins, voru meðal annars ósætti landbúnaðarríkja sunnanmegin í landinu við skattlagningu ríkisins á ýmsar vörur sem iðnvæddu ríkin norðar í landinu gátu framleitt sjálf en Suðurríkin ekki. Að auki var mikill ágreiningur þar á milli um réttlæti þrælahalds, sem landbúnaðarríkin treystu á en iðnaðarríkin voru mótfallin. Því fór svo að veturinn 1860-61 sögðu 11 ríki sig úr Bandaríkjunum og stofnuðu Suðurríkjasambandið, og í apríl 1861 skall á stríð sem varði í rúm fjögur ár.

Framan af stóð til að borgarastríðið yrði stríð hvítra („A white man’s war“) og bæði Norður- og Suðurríki voru sammála um að þau myndu vísa burt öllum blökkumönnum sem byðu sig fram til þátttöku, enda voru enn í gildi lög frá 1792 sem bönnuðu svörtum að bera vopn fyrir Bandaríkjaher (þó þeir hefðu reyndar tekið þátt í bæði Frelsistríðinu og stríðinu árið 1812).

Suðurríkjasambandið hafði ekki áhuga á að láta vopn í hendur þræla og Abraham Lincoln, forseti Bandaríkjanna, óttaðist að ef alríkisherinn (e. federal army) tæki við blökkumönnum myndi það verða til þess að fleiri ríki sunnanmegin segðu sig úr Bandaríkjunum og gengju í Suðurríkjasambandið, sem myndi gera sigur Norðurríkjanna nær ómögulegan.

Þegar leið á stríðið og sjálfboðaliðum fór að fækka þurftu bæði Norður- og Suðurríkin að endurskoða afstöðu sína. Í apríl 1862 kom Suðurríkjasambandið á herskyldu meðal karlmanna á ákveðnum aldri, þó með undanþágum. Þann 1. janúar 1863 tók gildi yfirlýsing Lincolns um frelsi þræla sem kæmust undan stjórn Suðurríkjanna (e. Emancipation Proclamation), hvort sem væri með flótta yfir til Norðurríkjanna eða með þátttöku í Norðurríkjaher. Viðbrögðin voru þó líklegast minni en vonir stóðu til og í mars sama ár komu Norðurríkin líka á herskyldu meðal karlmanna.

Smám saman bættust fleiri blökkumenn við her Norðanmanna. Þeir tóku þó lítinn þátt í bardögum til að byrja með. Blökkumenn voru mestmegnis settir í önnur nauðsynleg störf svo sem trésmíði og viðhald vopna, eldamennsku, aðhlynningu særðra; þeir voru herprestar, njósnarar, verðir og útsendarar. Slík störf gerðu þeim erfitt að klífa metorðastigann innan hersins og í þokkabót fengu svartir hermenn mun lægri laun en hvítir félagar þeirra. Sá launamunur viðgekkst alveg fram í júní 1864.

Við lok stríðsins voru um 180.000 blökkumenn í landher Norðurríkjanna (U.S. Army), eða um 10% hermanna, og um 19.000 til viðbótar í sjóhernum (U.S. Navy).

Eftir lok borgarastríðsins tók við tólf ára tímabil endurreisnar (e. Reconstruction era), þar sem reynt var að sameina ríkin og þjóðfélagið á ný og aðstoða Suðurríkin við að aðlagast breyttum aðstæðum. Það gekk þó upp og ofan; allt að fimmtungur fullorðinna hvítra karlmanna Suðurríkjasambandsins hafði látist í stríðinu og ekkjur „uppreisnarmanna“ áttu ekki rétt á hermannalífeyri líkt og ekkjur alríkishermanna (e. federal soldiers), en höfðu sjálfsagt ekkert færri börn og gamalmenni sem þurfti að framfleyta. Í þokkabót skorti vinnuafl á akra og í bómullarrækt. Gremja í garð stjórnvalda og Lincolns forseta var mikil enda lífsviðurværi margra íbúa Suðurríkjanna í molum. Í þessum þjóðfélagslega jarðvegi magnaðist reiði í garð blökkumanna og gat af sér öfgahópa eins og Ku Klux Klan, sem gátu ekki samþykkt það að fólk af afrískum uppruna hefði sömu réttindi og þeir, þar með talinn rétt til kosninga og þátttöku í stjórnmálum. Svo fór að alríkisyfirvöld gáfust upp á að reyna að tryggja réttindi blökkumanna þar um slóðir og aðskilnaður svartra og hvítra var yfirlýst stefna Suðurríkjanna fram yfir miðja síðustu öld.

Fordómar gagnvart blökkumönnum voru líka til staðar í Norðurríkjunum. En með þátttöku í her Norðurríkjanna gafst fyrrum þrælum þó tækifæri á að sækja um bandarískan ríkisborgararétt sem veitti þeim meðal annars kosningarétt og möguleika á að láta löggilda hjónabönd sín, sem áður höfðu ekkert lagalegt gildi. Með afnámi þrælahalds eftir borgarastríðið gafst þeim líka tækifæri til að leita uppi burtselda maka, börn, foreldra eða systkini, og sameina fjölskyldumeðlimi að nýju.

Tengt efni á vefnum (á ensku):

• Juneteenth: Celebrating the End of Slavery á vef Britannicu.
• Bókmenntir blökkumanna eftir borgarastríðið af vef Britannicu.
• Endurreisnin (e. Reconstruction) stóð yfir á árunum 1865-1877. Henni var meðal annars ætlað að aðlaga ríki, sem áður leyfðu þrælahald, að breyttum aðstæðum og lifnaðarháttum.
• Fyrir og eftir Endurreisnina á vef Digital History.

Heimildir:

• „African American Troops“. Encyclopedia Britannica online. (Sótt 29.06.2020).
• „Black Soldiers in the U.S. Military During the Civil War“. National Archives. (Sótt 29.06.2020).
• „Civil War Black Soldiers“. Civil War Academy. (Sótt 29.06.2020).

Myndir:

• Soldiers White Black 1861. Í lýsingu segir: „Mynd af hópi hermanna. Tekin á árunum 1861-1865.“ (Sótt 29.06.2020).
• Unidentified African American soldier in Union uniform with wife and two daughters. Í lýsingu segir meðal annars myndin hafi fundist í Cecil-sýslu í Maryland-fylki og að líklega hafi hermaðurinn tilheyrt einni af sjö hersveitum litaðra hermanna þess fylkis. Mynd fengin af svæði Wikimedia Commons. (Sótt 29.06.2020).

...