Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.
Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar
um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að
svara öllum spurningum.
Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að
svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki
nægileg deili á sér.
Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.
Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!
Er til einföld aðferð til nálgunar á því hversu rúmmál andrúmslofts eykst við hitabreytingu? Eingöngu er átt við breytingu á lofthita en að öðru leyti séu sömu aðstæður.
Dæmi: Útiloft er hitað úr 5°C í 23°C, hversu mikið eykst rúmmál loftsins og hvernig er það reiknað út?
Um þetta gildir gasjafnan:
$p\cdot V = n\cdot R\cdot T$
þar sem $p$ er þrýstingur, $V$ rúmmál, $n$ mólfjöldi (það er efnismagn), $R$ svokallaður gasfasti og $T$ alhiti í kelvínum. Alhita í kelvínum má finna með því að bæta $273{,}15$ við hitann á selsíuskvarðanum.
Að öðru óbreyttu, þá eykst rúmmál andrúmslofts þegar hiti hækkar.
Dæmið sem spyrjandi nefnir mætti því leysa á eftirfarandi hátt. Við byrjum með gasjöfnuna:
$$p\cdot V = n\cdot R\cdot T$$
og þar sem við viljum skoða breytingu fáum við eftirfarandi:
$$\frac{p_{2}\cdot V_{2}}{p_{1}\cdot V_{1}} = \frac{n_{2}\cdot R \cdot T_{2}}{n_{1}\cdot R\cdot T_{1}}$$
þar sem $p_{1}$ stendur fyrir þrýsting fyrir breytingu og $p_{2}$ þrýsting eftir breytingu og svo framvegis.
Nú viljum við sjá hvernig rúmmál andrúmsloft breytist þegar hiti hækkar. Að öðru leyti eru sömu aðstæður. Þannig er þrýstingur ($p$) og mólfjöldi ($n$) sá sami fyrir og eftir breytingu. Auk þess er gasfastinn ($R$) ávallt sá sami. Við fáum því:
$$\frac{V_{2}}{V_{1}} = \frac{T_{2}}{T_{1}}$$
Setjum hitastigstölurnar inn fyrir $T_{1}$ og $T_{2}$ og munum að bæta $273{,}15$ við hitann á selsíuskvarðanum:
$$\frac{V_{2}}{V_{1}} = \frac{273{,}15+23}{273{,}15+5} = 1{,}065$$
Rúmmálið eykst því um $1{,}065-1 = 0{,}065$ eða $6{,}5\%$.
Mynd:
Þorsteinn Vilhjálmsson og Ívar Daði Þorvaldsson. „Hversu mikið eykst rúmmál andrúmslofts við hitabreytingu?“ Vísindavefurinn, 3. október 2016, sótt 21. nóvember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=72704.
Þorsteinn Vilhjálmsson og Ívar Daði Þorvaldsson. (2016, 3. október). Hversu mikið eykst rúmmál andrúmslofts við hitabreytingu? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=72704
Þorsteinn Vilhjálmsson og Ívar Daði Þorvaldsson. „Hversu mikið eykst rúmmál andrúmslofts við hitabreytingu?“ Vísindavefurinn. 3. okt. 2016. Vefsíða. 21. nóv. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=72704>.