Hvað er mól og hvernig er það notað í útreikningum?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er mól og hvernig er það notað í útreikningum?
Mólmagn eða mólfjöldi (e. number of moles) er magnhugtak sem er aðallega notað um smáar eindir á stærð við sameindir, frumeindir og þess háttar. Mólmagn er táknað með n og er eining þess mól (e. mole). Einingin mól tilheyrir alþjóðlega einingakerfinu (SI kerfinu) og er skilgreind út frá kolefnis-12 samsætunni (e. isotope). Þannig er eitt mól sá fjöldi einda sem samsvarar fjölda frumeinda í 12 grömmum af kolefnis-12 samsætunni, það er að segja\[1\;mól = 6,02214179×10^{^{23}}eindir\]en þessi stærð er einnig kölluð tala Avogadros. Skilgreiningin var sett fram af Alþjóðanefndinni um vog og mál (CIPM) og hefur verið við lýði síðan 1971. Mólmagnshugtakið er hins vegar hægt að rekja aftur til ársins 1811 úr grein ítalska raunvísindamannsins Avogadros. Orðið mól birtist ekki á prenti fyrr en árið 1898 og var það í bók þýska eðlisefnafræðingsins Walthers Nernsts (1864-1941) en hann ritaði það sem Mol á þýsku. Hugtakið mole birtist hin vegar fyrst á ensku í bókinni Principles of Inorganic Chemistry árið 1902.

Mól kemur fyrir í fjölmörgum formúlum innan efna- og eðlisfræði. Helstu jöfnurnar eru eftirfarandi: \[PV=nRT=NkT\]þar sem P er þrýstingur (mælieining Pa), V er rúmmál (mælieining L), n er fjöldi einda mælt í einingunni mól, R er gasfastinn (e. universal gas constant, R = 8,314 J/(K·mol)), T er hitastig mælt í einingunni kelvín, N er fjöldi einda og k er fasti Boltzmanns ($1,38066×10^{-23} J/K$). Þessi jafna gengur oft undir nafninu kjörgaslögmálið. Við staðalaðstæður, það er eina loftþyngd (1 atm) og 25°C, eru 22,4 lítrar af kjörgasi eitt mól af eindum, sama hvers eðlis kjörgasið er.

\[m=Mn\]þar sem m er massi efnis (mælieining g) og M er mólmassi efnis (mælieining g/mól). Þessi jafna er mikið notuð til að reikna út massa efna sem nota á í efnahvörf eða mólmagn efnis með tiltekinn massa.

\[C=\frac{n}{V}\]þar sem C er mólstyrkur lausnar (mælieining M sem stendur fyrir molar, það er mol/L) og V er rúmmál lausnar (mælieining L). Þessi jafna er mikið notuð til að reikna út rúmmál efna sem nota á í efnahvörf eða rúmmál efnis sem þarf til að úbúa lausn með tiltekinn mólstyrk.

\[N_{A}=\frac{N}{n}\]þar sem N_A er tala Avogadros (sem er fasti) og N er fjöldi einda.

Út frá öllum þessum jöfnum er hægt að leika sér að reikna út einhverja óþekkta breytu í jöfnunni ef hinar breyturnar eru þekktar.

Heimildir:

• Neytendastofa.is - Orðasafn, skammstafanir og heiti mælifræðistofnana og samtaka. (Skoðað 09.04.12)
• Chemistry International - Newsmagazine for IUPAC. (Skoðað 09.04.12)

Mynd:

• Chapter Test Practice. (Sótt 14.08.2013).

...