Á hvaða tímabili var tónskáldið Franz Joseph Haydn uppi og hvers konar tónlist var þá algengust?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Á hvaða tímabili var tónskáldið Franz Joseph Haydn uppi og hvers konar tónlist var þá algengust?
Austurríska tónskáldið Franz Joseph Haydn var fæddur árið 1732 og lést 1809. Um það skeið í tónlistarsögunni sem hófst um svipað leyti og Haydn kom í heiminn og varði fram á fyrstu ár 19. aldar er oft haft hugtakið „klassíski stíllinn“.

Klassík er gjarnan notað um list sem ýmist lagar sig eftir eða er á einhvern hátt sambærileg listsköpun í Grikklandi og Rómaveldi til forna. Sú er þó ekki raunin í tónlistinni. Fremur er þar átt við list sem einkennist af fegurð og jafnvægi, fullkomnum samruna inntaks og forms. Áhrifa slíkra verka gætir löngu eftir að þau verða til, þau eru „sígild“ og fyrirmynd komandi kynslóða. Að þessu leyti er „klassíski stíllinn“ á vissan hátt réttnefni yfir tónsköpun á síðari hluta 18. aldar.

Þó getur hugtakið einnig valdi ruglingi, ekki síst vegna þess að „klassísk tónlist“ er nú á tímum notað sem samheiti yfir sígilda tónlist, allt frá miðöldum til okkar daga. Samtímamönnum Haydns eða Mozarts hefði heldur aldrei til hugar komið að kalla þá „klassísk“ tónskáld, þeir voru þvert á móti frumlegir samtímahöfundar sem ekki fóru ávallt troðnar slóðir.

Það voru þýskir tónspekingar á 19. öld sem fyrstir notuðu hugtökin „klassískur stíll“ og „Vínarklassík“ um tónlist nýliðinnar aldar. Þessir fræðimenn voru íhaldssamir og þóttust greina varhugaverða strauma í tónlist samtíma síns. Því var þeim mikilvægt að geta bent á hinar „réttu“ fyrirmyndir: tónlist Haydns, Mozarts og Beethovens.

Nú er hugtakið „klassískur stíll“ löngu laus undan slíkri togstreitu gamallar og nýrrar sköpunar. Því er vel hægt að nota það – með varfærni þó – um þann tónlistarstíl sem tók að þróast á Ítalíu um 1720-30 og blómstraði í Vínarborg, París og Lundúnum á síðustu áratugum aldarinnar.

Mynd:

• Joseph Haydn.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 28. 7. 2017).

---

Þetta svar er fengið úr bókinni Saga tónlistarinnar sem Forlagið gaf út árið 2016 og birt með góðfúslegu leyfi höfundar og útgefanda.

...