Gætu mörgæsir lifað á Íslandi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Gætu mörgæsir lifað á Íslandi?
Mörgæsir (Sphenisciformes) finnast einungis á suðurhveli jarðar; á Suðurskautslandinu og fjölda eyja í Suðurhöfum en einnig við strendur Suður-Ameríku, Afríku og Eyjaálfu (Ástralíu, Nýja-Sjálandi og nærliggjandi eyjum).

Það sem einkennir heimkynni mörgæsa er aðgengi að ríkulegum fiskistofnum á hafsvæðum með mikla framleiðni. Slíkar aðstæður finnst einnig víða á hafsvæðum í norðanverðu Atlantshafi og Kyrrahafi og því ekki óeðlilegt að velta fyrir sér af hverju mörgæsir finnast ekki þar. Það eru sjálfsagt ýmsir samverkandi þættir sem hafa komið í veg fyrir að mörgæsir hafi numið land á heimskautasvæðunum í norðri. Eitt af því sem gerir aðstæður vænlegri á suðurhvelinu er að á þeim svæðum þar sem mörgæsir hafa þróast og lifað hafa stór landrándýr ekki verið til staðar, líkt og á norðurhjaranum þar sem hvítabirnir (Ursus maritimus) og úlfar (Canis lupus) lifa.

En gætu mörgæsir þrifist í vistkerfinu á Íslandi? Vissulega eru aðstæður hér á landi að nokkru leyti sambærilegar við þær sem þekkjast víða á útbreiðslusvæði mörgæsa á suðurhvelinu, meðal annars ríkulegt hafsvæði með ofgnótt fiskjar. Ólíkt ýmsum öðrum svæðum á norðurhjaranum eru hér ekki stór landrándýr þótt bæði bæði minkur og refur gæti mögulega haft sitt að segja. Loks má nefna að fyrr á öldum lifði hér við land ófleyg svartfuglstegund sem minnir um margt á mörgæsir suðurhafanna, það er að segja geirfuglinn. Hann hvarf af sjónarsviðinu fyrir miðja 19. öld, aðallega af mannavöldum. Það er því vissulega vel mögulegt að mörgæsir gætu dafnað hér á landi en við getum að ekki svarað þessari spurningu með óyggjandi hætti nema með því að reyna það, en slíkt verður að sjálfsögðu ekki gert af ýmsum ástæðum.

Þess má geta að það hafa verið gerðar tilraunir til þess að koma upp mörgæsum á norðurhveli. Árið 1936 var níu mörgæsum sleppt í Gjesvær í Finnmörku og Røst á Lofoten og aftur í Røst árið 1938. Flestar þessara mörgæsa náðu varla að lifa árið en einhverjar urðu langlífari. Þær náðu þó ekki að festa sig í sessi í þessum nýju heimkynnum en síðast sást til mörgæsar í Noregi 2. júlí 1954.

Heimild og mynd:

• Browse Van Buren, A.N., Boersma, P. Dee. Humboldt Penguins (Spheniscus humboldti) in the Northern Hemisphere. The Wilson Journal of Ornithology. 1. júní 2007.
• Mynd: Royal penguin - Wikipedia, the free encyclopedia. (Sótt 5. 3. 2015).

...