Getið þið sagt mér frá uppbyggingu grískra leikhúsa til forna?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Getið þið sagt mér frá uppbyggingu grískra leikhúsa til forna?
Grísk leikhús voru öll undir berum himni. Sviðið (orkestra) var hringlaga flötur þar sem altari Díonýsosar (þymele) stóð gjarnan. Engin leiktjöld voru fyrir sviðinu. Aðgangur að sviðinu (parodos) var á hliðum þess og þar gátu leikarar og kórinn farið inn og út af sviðinu. Fyrir aftan sviðið var annað rétthyrningslaga svið (proskenion) og fyrir aftan það stóð kofi (skene, orðrétt: tjald) með dyrum þaðan sem hægt var að komast inn á sviðið. Fyrir innan voru búningsherbergi leikaranna en leikarar gátu einnig staðið á þaki kofans ef atburðarásin krafðist þess.

Kofinn gat táknað höll (til dæmis höll Agamemnons konungs eða Ödípúsar) eða hof. Kofinn var iðullega myndskreyttur til þess að gefa sögusviðið til kynna. Síðar varð til sú venja að kofinn táknaði Aþenuborg. Persónur sem komu frá Píraíos, hafnarborg Aþenu, komu þá inn á sviðið hægra megin frá áhorfendum séð en persónur sem komu úr sveitinni komu inn á sviðið frá vinstri. Þessi hefð er væntanlega tilkomin vegna þess að áhorfendur í Díonýsosarleikhúsinu í hlíðum Akrópólishæðar höfðu Píraíos til hægri en sveitina til vinstri.

Hægt var að sveifla leikurum inn á sviðið líkt og á flugi með sérstökum krana sem var einfaldlega nefndur vélin (mekkane). Þaðan er komið orðasambandið „guðinn úr vélinni“ (lat. deus ex machina) en það er notað um atburðarás þar sem einhver guðanna kemur óvænt inn á sviðið til þess að leysa eitthvert að því er virðist óleysanlegt klúður. Áhorfendasætin (þeatron) risu upp í hálfhring umhverfis sviðið.

Einfölduð yfirlitsmynd sem sýnir helstu hluta hins forna gríska leikhúss.

Svör um tengt efni á Vísindavefnum:

• Getið þið sagt mér frá grískum harmleikjum og harmleikjaskáldunum?
• Getið þið sagt mér frá grískum skopleikjum og skopleikjaskáldunum?
• Hvað felst í hugtakinu "kaþarsis" í leiklist?
• Hvar er best að finna heimildir um leiklist Forn-Grikkja?

Frekara lesefni:

• Þorsteinn Gunnarsson, ,,Leikhúsið í Delfí". Grikkland ár og síð. Sigurður A. Magnússon og fleiri (ritstj.) (Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag, 1991), bls. 217-239.

Mynd:

• JGÞ. Upprunalega myndin er fengin héðan.

...