Hvað hafði Platon að segja um heilbrigði?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað hafði Platon að segja um heilbrigði?
Platon fjallar hvergi í löngu máli um heilbrigði sem slíkt. Það er aðallega nefnt í tengslum við eitthvað annað. Þannig segir Hippías til að mynda í samræðunni Hippíasi meiri (291D-E) að best af öllu sé að vera auðugur, heilbrigður og njóta virðingar Grikkja, ná hárri elli, hafa heiðrað minningu foreldra sinna og fá að sama skapi veglega útför frá börnum sínum. Þarna lýsir hann líklega nokkuð útbreiddum og algengum hugmyndum Forngrikkja um lífsins gæði. Heilbrigði er vissulega með í upptalningunni en ekki gert að umtalsefni í sjálfu sér. Hér og þar í samræðum Platons ber heilbrigði á góma með þessum hætti án þess þó að um það sé fjallað sérstaklega.

Í níundu bók Ríkisins (583D) bendir Sókrates á að sjúklingar segi gjarnan að góð heilsa sé öllu öðru ánægjulegri en þeir hafi ekki áttað sig á því fyrr en þeir veiktust. Skömmu síðar (591C) sammælast þó viðmælendur um að þeir sem öðlast hafa skilning viti að dygðin sé heilsunni mikilvægari. En Platon tengir reyndar líka dygðina – nánar tiltekið réttlæti – og hugmyndina um heilbrigði. Í samræðunni Gorgíasi verður nefnilega til sú hugmynd (476A-481A) að ranglæti sé ekki bara skortur á þekkingu heldur einhvers konar sjúkdómur sálarinnar og mein sem þarf að lækna. Refsing fyrir afbrot verður þá að eins konar lækningu afbrotamannsins. En af þessu leiðir væntanlega að réttlætið – sem er andstæða ranglætisins – er einhvers konar sálarheilbrigði. Í fjórðu bók Ríkisins (444C-D) er þessi líking aftur notuð því þar er sagt að réttlæti og ranglæti séu sálinni það sama og heilbrigði og óheilbrigði eru líkamanum. Dygð er þá einhvers konar heilbrigði og gott ástand sálarinnar en löstur er á hinn bóginn einhvers konar sjúkdómur sálarinnar.

Mynd:

• en.wikipedia.org - Plato: Teikning af málverki eftir Carl Johan Wahlbom. Sótt 3.4.2012.

...