Hversu oft er fullt tungl í mánuði?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hversu oft er fullt tungl í mánuði?
Tunglið er að jafnaði fullt einu sinni í hverjum almanaksmánuði í tímatali okkar. Upplýsingar um tímasetningu á fullu tungli má finna til dæmis í Almanaki Háskóla Íslands, miðað við staðartíma hér á landi.

Umferðartími tunglsins um jörðina miðað við sólina, það er tíminn sem líður til dæmis frá því tunglið er fullt þar til það verður það aftur, kallast tunglmánuður (e. lunar month). Hann er um það bil 29,53 sólarhringar, eða 29 dagar, 12 klukkustundir, 44 mínútur og 2,9 sekúndur, að lengd. Af þessu sést að í mánuði sem er 30 eða 31 dagar gæti tvisvar verið fullt tungl, einu sinni í upphafi mánaðarins og aftur við lok hans. Eins getur það komið fyrir að tunglið nái ekki að verða alveg fullt í febrúar, sem er aðeins 28 eða 29 dagar að lengd, eftir því hvort hlaupár er. Oftast er þó fullt tungl einu sinni í mánuði.

Orðið mánuður er dregið af orðinu máni en upphaflega átti orðið við einn tunglmánuð. Eitt hvarfár er tíminn sem líður milli sólhvarfa, það er umferðartími jarðar um sólu. Hvarfár er um það bil 365,2422 sólarhringar að lengd, eða 365 dagar, 5 klukkustundir, 48 mínútur og 46 sekúndur. Árstíðaskipti og ákveðin stjarnfræðileg fyrirbæri eins og sólstöður og jafndægur fylgja hvarfárinu og því fannst mörgum tímatalssmiðum heppilegt að fylgja því. Hins vegar gengur lengd tunglmánaðar alls ekki upp í lengd hvarfárs, en um það bil 12,369 tunglmánuðir eru í einu hvarfári.

Hér á Vesturlöndum fylgjum við svokölluðu sólmiðuðu tímatali (e. solar calendar). Áhersla er lögð á að hvert ár sé sem næst hvarfári að lengd í dögum talið en tunglmánuðum er gefinn lítill gaumur. Einn helsti galli slíks tímatals er að almanaksmánuðirnir passa engan veginn við kvartilaskipti tunglsins. Til eru aðrar gerðir tímatala sem láta hvern mánuð vera sem næst einum tunglmánuði að lengd en þá er fullt tungl nákvæmlega einu sinni í mánuði, alltaf á sama tíma.

Heimildir:

• Af hverju eru bara tólf mánuðir í árinu? eftir Þorstein Vilhjálmsson.
• Stjörnufræðivefurinn - tunglið.
• Stjörnufræðivefurinn - jörðin.
• Er fullt tungl á sama tíma um allan heim? eftir Þorstein Vilhjálmsson og Ögmund Jónsson.

Mynd:

• wikipedia.org. Sótt 15. 6. 2012.

---

Þetta svar er að hluta til eftir nemendur í Háskóla unga fólksins, námskeiðum á vegum HÍ fyrir 12-16 ára ungmenni í júnímánuði 2012....