Sólin
Rís 10:17 • sest 16:10
Tunglið
Rís 21:40 • Sest 15:54
Flóð
Árdegis: 10:12 • Síðdegis: 22:46
Fjara
Árdegis: 03:46 • Síðdegis: 16:36
En hvers vegna varð þessi hópur hryggdýra svona stórvaxinn? Vísindamenn vita ekki svarið við þeirri spurningu og þeir vita heldur ekki hvort risaeðlur höfðu jafnheitt eða misheitt blóð. Nokkrar kenningar um stærðina hafa verið settar fram. Gróskumikið plöntulíf Miðlífsöldin var tími risaeðlanna. Hún stóð frá upphaf trías-tímabilsins fyrir um 250 milljón árum til loka krítar-tímans fyrir um 65 milljón árum. Á þessum tíma var meira magn af koltvíildi eða koldíoxíði (CO2) í andrúmslofti jarðar en nú á dögum og hitastigið var jafnframt hærra. Vísindamenn telja að meðalhitastig jarðar hafi þá verið um tíu gráðum hærra en nú og lítill munur var á hitastigi við miðbaug og á pólsvæðum. Hið mikla magn koltvíildis hefur eflaust aukið grósku plantna og gengur ein kenningin út það að þetta mikla framboð hafi átt þátt í því að þær risaeðlur sem átu plöntur urðu svo stórar sem raun ber vitni. Náttúrulegt val hafi í kjölfarið valdið því að kjötætur fylgdu þeim eftir í stærð. Flestum vísindamönnum finnst þó lítið til kenningarinnar um samband framboðs á plöntum og stærðar dýra koma, enda eru stýribreytur þróunar flóknari en svo að hægt sé að tengja tiltekið form dýra við eina breytu, það er að segja offramboði á fæðu.
Vörn gegn afráni Nokkrir fornlíffræðingar telja að risavöxtur (e. gigantism) sé náttúrulegt val gegn afráni. Því tröllvaxnari sem eðlurnar voru þeim mun minni líkur voru á því að þær lentu í kjaftinum á ráneðlu. Hliðarafleiðing af misheitu blóði Fjölmargir fornlíffræðingar og steingervingafræðingar telja að risaeðlur hafi verið með misheitt blóð. Dýr með misheitt blóð hafa meiri sveiflur í líkamshita en dýr með jafnheitt blóð. Fuglar og spendýr eru dæmi um dýr með jafnheitt blóð. Lífverur með misheitt blóð hafa gagn af því að vera sem stærstar. Ef risaeðlur höfðu misheitt blóð gátu þær haldið líkamshitanum nokkuð stöðugum í krafti stærðar sinnar. Varmabreytingar í stórum skrokkum gerast hægar en í smáum. Á daginn hækkaði hitinn ekki nærri eins ört og hjá minni dýrum sem höfðu misheitt blóð og þau risaeðlurnar kólnuðu að sama skapi ekki hratt niður á næturnar þegar lofthitinn féll. Þannig hefur risaeðlunum tekist að halda jafnvægi á líkamshitanum sökum stærðar. Vangaveltur um hvort risaeðlur hafi verið með jafnheitt eða misheitt blóð og sömuleiðis hvers vegna þær urðu eins stórar og raun ber vitni, munu ávallt leita á fræðimenn og áhugamenn um hinar löngu horfnu risaeðlur. Stærsta spendýr jarðarinnar, steypireyðurin, er stærri en stærstu risaeðlur miðlífsaldar en stærðina geta hvalir nútímans þakkað þyngdarleysi sjávar. Hins vegar urðu stærstu spendýr nýlífsaldar allt að 30 tonn að þyngd, en þar var um að ræða Paraceratherium sem var dýr af nashyrningaætt. Þessi skepna þurfti ekki að óttast neina afræningja og það var sennilega fæðuskortur sem olli því að tegundin hvarf af sjónarsviðinu. Á Vísindavefnum eru mörg svör um risaeðlur, til dæmis:
- Voru risaeðlur með heitt eða kalt blóð? eftir Jón Má Halldórsson
- Er vitað hvers vegna risaeðlur dóu út? eftir Sigurð Steinþórsson
- Hvort voru fleiri risaeðlur rándýr eða jurtaætur? eftir Snorra Sigurðsson
- Hver var stærsta risaeðlan? Leifur A. Símonarson
- The Guardian, 7. febrúar 2009. Teikning eftir J. Smith. Sótt 3. mars 2009.
Upprunalega hljóðaði spurningin svona:
Af hverju urðu risaeðlurnar svona stórar og af hverju hefur það ekki endurtekið sig?
