Vísindavefurinn: Á að segja: „Að leggja að velli“/„að leggja af velli“; „að gefnu tilefni“/„af gefnu tilefni“; „að leggja að mörkum“/„að leggja af mörkum“?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn = 6

2

Svar

Á að segja: „Að leggja að velli“/„að leggja af velli“; „að gefnu tilefni“/„af gefnu tilefni“; „að leggja að mörkum“/„að leggja af mörkum“?
Leggja einhvern að velli: Merkingin er að 'fella einhvern, sigra einhvern'. Að baki liggur nafnorðið völlur og á orðasambandið rætur að rekja til þess er menn féllu til jarðar í bardaga. Þeir féllu þá til jarðar, að vellinum. Þess vegna er forsetningin að sú sem nota á.

Að gefnu tilefni: Í þessu fasta orðasambandi með lýsingarhættinum gefinn er notuð forsetningin að, gera eitthvað, minnast á eitthvað að gefnu tilefni. Aftur á móti er notuð forsetningin af í öðrum samböndum, til dæmis (gera eitthvað, kalla hópinn saman) af þessu, ærnu, sérstöku tilefni. (Sjá til dæmis Jón Hilmar Jónsson. Orðastaður. Reykjavík 1994.)

Leggja eitthvað af mörkum: Notkun forsetningarinnar af er algengust í þessu orðasambandi þótt dæmi sé um að allt frá 19. öld. Að baki liggur nafnorðið mörk 'mælieining; hálfpund, pottur' en líking orðatiltækisins er ekki ljós. (Sjá: Jón G. Friðjónsson: Mergur málsins. Reykjavík 1993).

Frekara lesefni á Vísindavefnum eftir sama höfund:

...

Sendu inn spurningu

Á að segja: „Að leggja að velli“/„að leggja af velli“; „að gefnu tilefni“/„af gefnu tilefni“; „að leggja að mörkum“/„að leggja af mörkum“?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Tengd svör

Eru þeir sem vinna „að heiman“ heima hjá sér?

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Á að segja: „Að leggja að velli“/„að leggja af velli“; „að gefnu tilefni“/„af gefnu tilefni“; „að leggja að mörkum“/„að leggja af mörkum“?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Tengd svör

Eru þeir sem vinna „að heiman“ heima hjá sér?

Senda grein til vinar