Af hverju kallast matarlím húsblas?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju kallast matarlím húsblas?
Eins og fram kemur í svari við spurningunni Úr hverju er matarlím og hvernig er það búið til? er matarlím prótín sem unnið er úr afgöngum sláturdýra og fiska. Það er aðallega notað til að þykkja ýmsa rétti, eins og búðinga, fisk- og kjöthlaup, soð og annað.

Í mörgum erlendum málum gengur matarlím undir heitinu gelatín en í dönsku kallast það husblas og þaðan kemur íslenska heitið húsblas. Danska orðið er samsett úr lágþýsku orðunum 'Hausen' og 'Blas'. Hausen er notað um styrjutegundina Huso huso, og 'Blas' um sundmaga. Fyrr á tíð var gelatín eða husblas unnið úr sundamaga Huso huso-styrjunnar. Hún var aðallega veidd vegna verðmætra hrogna en afgangarnir nýttir í annað. Huso huso er í mikilli útrýmingarhættu og það er ein ástæða þess að húsblas er nú unnið úr sláturafgöngum svína og nautgripa.

Í Íslenskri orðabók er fletta um orðið húsblas og það tilgreint sem samheiti matarlíms. Elsta dæmið um orðið á vefnum Tímarit.is kemur úr tímaritinu Ný félagsrit frá árinu 1843. Þar segir:

vörutegundir, sem tilbúnar eru annarstaðar einmitt úr enu sama efni og Íslendíngar hafa, t. a. m. lím úr hornum, skinnum, roðum og hveljum og húsblas úr sundmögum.

Heimildir:

• Husblas - fakta, anvendelse og dosering af gelatine - Madens Verden. (Sótt 20.09.2023).
• Husblas | Arla. (Sótt 20.09.2023).
• Ný félagsrit - Megintexti (01.01.1843) - Tímarit.is. (Sótt 20.09.2023).

Mynd:

• File:Білуга (Huso huso).jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 20.09.2023). Myndin er eftir Максим Яковлєв og hún er birt undir leyfinu Creative Commons — Attribution-ShareAlike 4.0 International — CC BY-SA 4.0.

...