Vísindavefurinn: Hvað þýðir ólígarkí og hverjir eru ólígarkar?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Hugtakið ólígarkí er komið úr grísku og merkir 'fámennisstjórn'. Það er myndað úr grísku orðunum oligos (ὀλίγος) sem merkir fár eða fáir og arkhein (ἄρχειν) sem þýðir að hafa forystu eða stjórna.

Með orðinu ólígarkí er átt við stjórn hinna fáu, andstætt orðinu demókratí (lýðræði) sem vísar til stjórnarfars þar sem almenningur eða lýðurinn ræður, en gríska orðið demos merkir almenningur.

Oft er vísað til rússneskra auðmanna sem efnuðust verulega á víðtækri einkavæðingu eftir fall Sovétríkjanna, sem ólígarka. Einn af þeim er Alisher Usmanov sem hér sést á myndinni.

Oft er vísað til rússneskra auðmanna sem efnuðust verulega á víðtækri einkavæðingu eftir fall Sovétríkjanna, sem ólígarka. Auðsöfnun þeirra varð samtvinnuð pólitískum áhrifum og völdum og þeir áttu til að mynda hlut í að fjármagna endurkosningu Borisar Jeltsín árið 1996. Undanfarin ár hafa rússneskir ólígarkar margir verið tengdir við Vladimír Pútín, núverandi forseta Rússlands. Sagt er að Boris Berezovskí (1946-2013), auðjöfur og ólígarki, hafi fyrstur stungið upp á Pútín sem arftaka Jeltsíns.

Flest dæmi á vefnum Tímarit.is um ólígarka eiga við um rússneska ólígarka, samanber til að mynda þetta dæmi úr Fréttablaðinu frá árinu 2004:

Enginn hefur haldið því fram að Khodorkovskí sé dýrlingur. Ekki fremur en aðrir svokallaðir „ólígarkar“ í Rússlandi, sem fengu helstu eignir rússneska ríkisins nánast gefins í óréttlátri einkavæðingu fyrir um tíu árum síðan.^[1]

Mörg önnur skyld hugtök sem tengjast stjórnarfari koma einnig beint úr grísku, til að mynda plútókratí (auðvaldsstjórn, ploutos merkir auður), týranni (harðstjóri, tyrannos merkir einvaldur) og anarkí (stjórnleysi, neitandi forskeyti með gíska orðinu arkhein).

Tilvísun:

^ Fréttablaðið - 357. tölublað (31.12.2004) - Tímarit.is. (Sótt 3.03.2022).

Heimildir:

Þorsteinn Þorsteinsson, "Kratakórinn kyrjaði pólitískan pistil", Grikkland ár og síð (ritstj. Sigurður A. Magnússon og fleiri), Hið íslenzka bókmenntafélag, Reykjavík, 1991, bls. 33-47.
etymonline.com. (Sótt 3.3.2022).

Mynd:

Alisher Usmanov for Evening Standard's DELUXE magazine | Flickr. (Sótt 3.3.2022).

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað þýðir ólígarkí og hverjir eru ólígarkar?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Tengd svör

Er anarkismi pólitísk stefna? Ef svo er, hvernig þá?

Hvað getið þið sagt mér um Vladimír Pútín?

Hver er munurinn á lýðræði og lýðveldi?

Hvað getið þið sagt mér um fall Berlínarmúrsins?

Hvað er lýðræði?

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað þýðir ólígarkí og hverjir eru ólígarkar?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Tengd svör

Er anarkismi pólitísk stefna? Ef svo er, hvernig þá?

Hvað getið þið sagt mér um Vladimír Pútín?

Hver er munurinn á lýðræði og lýðveldi?

Hvað getið þið sagt mér um fall Berlínarmúrsins?

Hvað er lýðræði?

Senda grein til vinar