Hafa börn sjálfstæðan rétt til bólusetninga óháð vilja foreldra?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hafa börn sjálfstæðan rétt til bólusetninga óháð vilja foreldra?
Öll spurningin hljóðaði svona:

Hafa börn sjálfstæðan rétt til bólusetninga (og hugsanlega annarrar heilbrigðisþjónustu) óháð vilja foreldra?

Einfalda svarið við spurningunni er: Já, ef börnin hafa náð 16 ára aldri.

Þrátt fyrir að foreldrar fari með forsjá barna til 18 ára aldurs verða börn hér á landi sjálfstæðir þjónustuþegar heilbrigðiskerfisins við 16 ára aldur og geta þá veitt samþykki sitt fyrir bólusetningum, sem og annarri nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, samkvæmt VI. kafla laga um réttindi sjúklinga, nr. 74/1997, óháð vilja eða samþykki forsjáraðila.

Börn eiga rétt á bestu mögulegu heilbrigðisþjónustu sem völ er á, en í því felst meðal annars réttur til að fá aðgengi að bólusetningum sem koma í veg fyrir sjúkdóma og fylgikvilla þeirra. Þannig verður ákvörðun stjórnvalda um að bjóða upp á tilteknar bólusetningar að byggja á því mati að bólusetningin hverju sinni sé áhættuminni en sjúkdómurinn sem verið er að koma í veg fyrir. Þegar lagt er mat á ávinning og skaða við bólusetningar er ekki eingöngu metin áhrif á einstaklinga, heldur einnig áhrif á alla íbúa samfélagsins.

Í Barnasáttmálanum, samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, er rík áhersla lögð á stigvaxandi sjálfsákvörðunarrétt barna. Það þýðir að þó svo að foreldrar sem fara með forsjá barns veiti samþykki fyrir nauðsynlegri meðferð barns yngra en 16 ára, skal eftir því sem kostur er hafa börn með í ráðum í samræmi við aldur þess og þroska. Í 1. mgr. 26. gr. laga um réttindi sjúklinga er kveðið á um þetta og tiltekið sérstaklega að börn 12 ára og eldri skuli alltaf hafa með í ráðum þegar samþykki er veitt. Neiti foreldrar sem fara með forsjá barns að samþykkja nauðsynlega meðferð skal læknir eða annar heilbrigðisstarfsmaður snúa sér til barnaverndaryfirvalda, sbr. ákvæði barnaverndarlaga. Samráðsskylda foreldra við barn er einnig áréttuð í ákvæðum barnalaga, nr. 76/2003, en samkvæmt 5. mgr. 28. gr. laganna ber foreldrum að hafa samráð við barn sitt áður en málefnum þess er ráðið til lykta eftir því sem aldur og þroski barnsins gefur tilefni til. Skal afstaða barns fá aukið vægi eftir því sem barnið eldist og þroskast.

Mikilvægt er að börn yngri en 16 ára geti leitað ráðgjafar hjá heilbrigðisstarfsfólki án vitundar eða samþykkis foreldra. Slíkur réttur er mikilvægur þáttur í friðhelgi einkalífs og er ekki síst mikilvægur fyrir börn á unglingsaldri, en möguleikar til trúnaðarsamskipta eru eðli málsins samkvæmt háð aldri og þroska barnsins. Mikilvægt er þó að gera greinarmun á ráðgjöf og upplýsingum annars vegar og veitingu heilbrigðisþjónustu hins vegar, þar sem foreldrar sem fara með forsjá barns yngri en 16 ára, verða eins og áður sagði að veita samþykki sitt ef fagfólk telur þörf á einhvers konar meðferð.

Mynd:

• Um 1200 börn bólusett við Covid á Akureyri | akureyri.net. (Sótt 18.01.2022). Myndina tók Skapti Hallgrímsson og hún er birt með góðfúslegu leyfi hans.

...