Vísindavefurinn: Má ég nota ljóðlínuna „krummi svaf í klettagjá...“ í minni listsköpun?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Öll spurningin hljóðaði svona:

Má nota íslenskar þjóðsögur og vísur sem hluta í myndverki? Eða er það varið höfundarrétti? Og ef það má nota það, eru þá reglur um hvort nota má bara hluta? Mig langar að nota til dæmis setninguna “krummi svaf í klettagjá, kaldri vetrarnóttu á” en ekkert meir af þeirri vísu. Má það? Með fyrirfram þökk, Thorunn

Um notkun bókmenntaverka eða listverka gilda höfundalög nr. 73/1972. Samkvæmt 43. gr. þeirra helst höfundaréttur uns 70 ár eru liðin frá næstu áramótun eftir lát höfundar. Kvæðið „Krummi svaf í klettagjá“ er eftir Jón Thoroddsen sem er þekktastur fyrir skáldsögurnar tvær Piltur og stúlka og Maður og kona. Jón Thoroddsen lést árið 1868 og því rann höfundaréttur hans yfir vísunni út 1939.

Kvæðið „Krummi svaf í klettagjá“ er eftir Jón Thoroddsen. Höfundaréttur vísunnar er fallinn úr gildi en sæmdarréttur hugverka helst um ókomna tíð.

Svonefndur sæmdarréttur á einnig við um höfundaverk og samkvæmt 1. mgr. 53. gr. höfundalaga gildir hann þó höfundaréttur sé útrunninn. Notkun á ljóðinu sem spyrjandi nefnir er því aðeins heimil svo lengi sem sæmdarréttar er gætt. Í sæmdarrétti felst að birta skuli nafn höfundar á eintökum verksins þegar það er birt, ásamt því að óheimilt sé að breyta eða birta verkið með þeim hætti, eða í því samhengi, að það geti skert höfundaheiður eða höfundasérkenni. Þessi áskilnaður er fremur almennt orðaður og yrði því ólíklega beitt til að takmarka tjáningarfrelsi listamanns sem hyggst nýta sér verk annarra í eigin listsköpun. Notkun setningarinnar er því lögleg ef ofangreindum kröfum sæmdarréttarins er fylgt.

Um þjóðsögur er það að segja að vegna aldurs þeirra eru þær ekki höfundaréttarvarðar nema að sæmdarréttinum til.

Mynd:

Atli Harðarson. Krummi - Flickr. (Sótt 18.03.2021). Birt undir CC BY-ND 2.0-leyfinu.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Má ég nota ljóðlínuna „krummi svaf í klettagjá...“ í minni listsköpun?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Tengd svör

Brýt ég höfundarétt ef ég skrifa bók með persónunni Sherlock Holmes?

Er ólöglegt að afrita tónlist ef flytjendur njóta höfundaréttar?

Má ég syngja inn á geisladisk lög eftir aðra og selja innan fjölskyldunnar?

Eru tekin gjöld af bókum á bókasöfnum handa rithöfundum líkt og stefgjöld?

Hvaða lög gilda um notkun mynda (ljósmynda/listaverka) þegar 70 ár eru liðin frá láti listamanns?

Er löglegt að prenta íslenska málshætti á boli til að selja?

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Má ég nota ljóðlínuna „krummi svaf í klettagjá...“ í minni listsköpun?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Tengd svör

Brýt ég höfundarétt ef ég skrifa bók með persónunni Sherlock Holmes?

Er ólöglegt að afrita tónlist ef flytjendur njóta höfundaréttar?

Má ég syngja inn á geisladisk lög eftir aðra og selja innan fjölskyldunnar?

Eru tekin gjöld af bókum á bókasöfnum handa rithöfundum líkt og stefgjöld?

Hvaða lög gilda um notkun mynda (ljósmynda/listaverka) þegar 70 ár eru liðin frá láti listamanns?

Er löglegt að prenta íslenska málshætti á boli til að selja?

Senda grein til vinar