Hver er uppruni orðsins að selflytja?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hver er uppruni orðsins að selflytja?
Upprunalega hljóðaði spurningin svona:

Hvaðan kemur orðatiltækið að selflytja og í hvaða merkingu var það notað í upphafi?

Sögnin að selflytja var orðin vel þekkt í málinu á síðari hluta 19. aldar. Merkingin er samkvæmt Íslenskri orðabók (2002:1259) að ‘flytja eitthvað í áföngum (í mörgum ferðum og aðeins nokkurn spöl í einu).’

Í ritinu Íslenzkir þjóðhættir eftir Jónas Jónasson frá Hrafnagili (s. 61–62) segir frá því að fyrr á öldum hafi verið alsiða að búsmali var hafður í seli á sumrin einkum ef hagar voru litlir heima við. Selin voru reist langt frá bæjunum þar sem fengust kjarnmeiri og betri hagar en heima við. Þangað var farið með kindur og kýr. Í selinu var jafnan ein kona, stundum tvær eða þrjár ef féð var margt og síðan smalinn. Ærnar voru mjólkaðar, mjólkin strokkuð og búið til smjör eða hún var hleypt í skyr. Bóndinn, eða einhver annar á bænum, kom annan eða þriðja hvern dag til að flytja smjör og skyr til vetrarins. Tilgáta mín er að þannig hafi sögnin selflytja komist í notkun og síðan breytt lítillega um merkingu þegar selsferðir lögðust af.

Heimildir og mynd:

• Íslensk orðabók. 2002. Þriðja útgáfa aukin og endurbætt. Ritstjóri Mörður Árnason. Edda, Reykjavík.
• Jónas Jónasson frá Hrafnagili. 1961. Íslenzkir þjóðhættir. Einar Ól. Sveinsson bjó undir prentun. Ísafoldarprentsmiðja H.F., Reykjavík.
• Mynd: Lemúrinn. Höfundur myndar: Willem van de Poll. Myndin varðveitt á Þjóðskjalasafni Hollands, Nationaal Archief. (Sótt 29.10.2020).

...