Hvaða íslenska orð er hægt að nota um það sem NASA kallar náttúrulegan „satellite“?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða íslenska orð er hægt að nota um það sem NASA kallar náttúrulegan „satellite“?
Öll spurningin hljóðaði svona:

Samkvæmt NASA þá eru allar pláneturnar „satellite“ því þær snúast kringum sólina. En eina orðið fyrir „satellite“ á íslensku er gervitungl en það er eitthvað sem er gervi og mannkynið bjó til. En við erum ekki með almennilegt orð fyrir satellite á íslensku því að satellite þarf ekki að vera gervi. Hvaða íslenska orð er hægt að nota fyrir náttúrulegan „satellite“?

Svarið við þessari spurningu er einfalt. Í raun og veru eru til nokkur orð yfir það sem spyrjendur kalla náttúrulegan „satellite“. Þetta eru til dæmis orð eins og hnöttur, fylgihnöttur, reikistjarna, fylgitungl og tungl.

Í stjarnvísindum er hugtakið satellite stundum notað um alla þá hluti sem snúast í kringum stærri hluti. Sú skýring er til dæmis notuð á þessari síðu hjá NASA sem spyrjendur eru væntanlega að vísa til. En þar er einnig gerður greinarmunur á náttúrulegum og manngerðum „satellite“. Tunglið og jörðin eru dæmi um náttúruleg fyrirbæri sem snúast í kringum stærri fyrirbæri, en gervihnettir eða veðurtungl eru manngerðir hlutir. Á síðunni hjá NASA segir einnig að nú á dögum sé orðið „satellite“ aðallega notað um manngerða hluti sem komið er út í geim og á braut umhverfis jörðina eða hugsanlega annan hnött í geimnum.^[1]

Ástæðan fyrir þessari orðanotkun er að upphaflega var fleirtölumynd latneska orðsins „satelles“ notuð um tungl Júpíters sem fyrst voru uppgötvuð snemma á 17. öld. Seinna í sögunni fékk orðið einnig merkinguna gervitungl. Fjallað er meira um þetta í svari eftir sama höfund við spurningunni Hvenær var orðið satellite fyrst notað í stjarnvísindum?

Ef ætlunin er að þýða alþjóðlega orðið „satellite“ á íslensku er þess vegna hægt að nota orð eins og gervihnöttur, veðurtungl, hnöttur, fylgihnöttur, reikistjarna, fylgitungl eða einfaldlega tungl. Allt fer það vitanlega eftir því við hvers konar fyrirbæri er átt.

Tilvísun:

1. ^ "A satellite is a moon, planet or machine that orbits a planet or star. For example, Earth is a satellite because it orbits the sun. Likewise, the moon is a satellite because it orbits Earth. Usually, the word "satellite" refers to a machine that is launched into space and moves around Earth or another body in space." What Is a Satellite?

Mynd:

• Europa's Stunning Surface | NASA Solar System Exploration. (Sótt 24.02.2020).

Höfundur þakkar Gunnlaugi Björnssyni, deildarstjóra Háloftadeildar á Raunvísindastofnun HÍ, fyrir yfirlestur....