Hvaða rannsóknir hefur Elmar Geir Unnsteinsson stundað?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvaða rannsóknir hefur Elmar Geir Unnsteinsson stundað?
Elmar Geir Unnsteinsson er lektor í heimspeki við University College Dublin og fræðimaður við Hugvísindasvið Háskóla Íslands. Rannsóknir hans hafa verið á sviði heimspeki tungumáls og málvísinda, heimspeki hugar og sögu heimspekinnar á tuttugustu öld. Elmar hefur sérstaklega fengist við spurningar um tengsl máls og hugar.

Grundvallarspurning í heimspeki tungumálsins snýr að því hvað ákvarði inntak eða merkingu þess sem við segjum og hvernig við útskýrum getu fólks til að skilja hvert annað nokkurn veginn áreynslulaust. Það sem við meinum og það sem viðmælendur okkar skilja virðist ekki geta falist í einberri merkingu orðanna sem við notum, því virðast mannleg samskipti byggja á flóknum hæfileikum til að eigna öðrum ýmsar ætlanir, hugsanir, eða langanir. Á undanförnum árum hefur Elmar tekið þátt í ýmsum þverfræðilegum rannsóknum sem ætlað er að svara þessari grundvallarspurningu eða öðrum spurningum sem af henni leiða.

Til dæmis hefur íslenskan að geyma greinarmun sem oft er erfiðara að tjá á öðrum tungumálum, nefnilega muninn á meiningu og merkingu. Hið fyrra er það sem einhver meinar eða ætlar sér með því að segja eitthvað, hið seinna þær takmörkuðu upplýsingar sem felast í orðunum sjálfum. „Það rignir“ veitir engar upplýsingar nema staðsetning rigningarinnar sé tilgreind, en orðin sjálf veita bersýnilega engar slíkar upplýsingar. Merking vanákvarðar meiningu með þessum hætti miklu oftar en fólk almennt áttar sig á. Annað hugtak sem Elmar hefur reynt að innleiða í íslensku er svokölluð aukmeining (e. implicature). Ef Gunna vill yfirgefa partíið gæti hún sagt við vinkonu sína: „Ég er þreytt“ og ætlað henni að skilja sem svo að hún vilji að þær fari. Þá segir hún og meinar eitt, að hún sé þreytt, en meinar annað aukalega, nefnilega að hún vilji fara. Aukmeining er afar merkilegt fyrirbæri og mun erfiðara að útskýra hvernig fólk fer að því að tjá þær og skilja en fólki gæti virst við fyrstu sýn. Kenningar um meiningu, merkingu og aukmeiningu eru helst sprottnar úr hefð sem stundum er kölluð ætlunarhyggja (e. intentionalism) og á rætur að rekja til heimspekingsins Pauls Grice.

Flestar rannsóknir Elmars hafa birst í erlendum tímaritum og reyna að svara frumspekilegum spurningum um mál, merkingu og hugsun innan vébanda ætlunarhyggjunnar. Ber þar helst að nefna greinar um tilvísun (e. reference), ráðgátu Freges um samsemdarsetningar, duldar skoðanir (e. implicit belief), hljóð- eða framburðarvillur (sérstaklega „malapropisms“), eðli málhæfileikans, tengsl samhengis og merkingar, og samsetta merkingarfræði (e. compositional semantics). Elmar hefur einnig rannsakað ýmis praktískari efni, eins og þöggun (e. silencing), hatursorðræðu og lygar eða blekkingar. Til er ein grein eftir hann á íslensku sem fjallar um þöggun (Hugur 2019).

Greinar Elmars um heimspekisögu hafa fjallað um heimspekingana Wittgenstein, Austin, Grice og Frege. Elmar er stúdent frá Menntaskólanum á Akureyri og með BA-próf í heimspeki frá Háskóla Íslands. Hann lauk doktorsprófi frá City University of New York, Graduate Center, árið 2015, og hefur hlotið ýmsa styrki og viðurkenningar fyrir störf sín. Hann hlaut styrki frá Fulbright og Thor Thors sjóðunum til framhaldsnáms og verkefnastyrk frá Rannís árið 2016 til rannsókna í heimspekilegri merkingarfræði.

Frekari upplýsingar um Elmar:

• PhilPeople
• Háskóli Íslands
• University College Dublin

Mynd:

• Úr safni EGU.

...