Sólin Sólin Rís 06:48 • sest 20:17 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 06:32 • Sest 25:17 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:31 • Síðdegis: 19:52 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:25 • Síðdegis: 13:44 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 06:48 • sest 20:17 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 06:32 • Sest 25:17 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:31 • Síðdegis: 19:52 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:25 • Síðdegis: 13:44 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Hugvísindi Málvísindi: íslensk Hvaða draumur er í dós?

Flokkun:

28.6.2019
Hugvísindi Málvísindi: íslensk

Hvaða draumur er í dós?

Guðrún Kvaran

Árnastofnun - mynd í *Árnarstofnun
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:
Hvaðan kemur hugtakið “draumur í dós”? Hvaða draumur og úr hvaða dós?

Orðið draumur hefur tvær merkingar. Annars vegar ‘fyrirburður í svefni’ og hins vegar ‘eitthvað ljómandi gott, indælt’. Síðari merkingin virðist tiltölulega ung og hefur líklega borist hingað frá Danmörku. „Kjóllinn er alveg draumur“, „nýi bíllinn er alveg draumur“, „litla barnið er alger draumur“.

Hugsanlega er orðið dós notað í herðandi tilgangi um eitthvað ákaflega gott eða indælt og valið sem stuðull eins og í kveðskap, draumur – dós.

Erlendar fyrirmyndir að draumur í dós eða dósum og draumur upp úr dósum, sem finna má í Íslenskri orðabók (2002:227), hef ég ekki fundið í þeim ritum sem mér eru tiltæk en ef til vill geta einhverjir bætt um betur og sent Vísindavefnum.

Engin dæmi voru í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans. Ég hygg að dós sé þarna í herðandi tilgangi um eitthvað ákaflega gott eða indælt og valið sem stuðull eins og í kveðskap, draumur – dós.

Mynd:

Gunnar Lárus Hjálmarsson sendi Vísindavefnum athugasemd (26.4.2021) um hugsanlegan uppruna orðatiltækisins:

Getur verið að uppruni orðatiltækisins draumur í dós sé úr ljóði eftir Jónas Svafár? Vísa hans frá því líklega um 1960 er svona: Minn draumur er í dósum / dísin mín / við hamingjunni hrósum / sem höfum notið þín / en aðrir reyna allt sitt líf / að eignast dósahníf: Tíminn Sunnudagsblað - 05.11.1967 - Tímarit.is. (Sótt 26.04.2021).

Höfundur

Guðrún Kvaran

Guðrún Kvaran

prófessor

Útgáfudagur

28.6.2019

Síðast uppfært

26.4.2021

Spyrjandi

Freydís Þóra Þorsteinsdóttir, Sævar Helgi Bragason

Efnisorð

Tilvísun

Guðrún Kvaran. „Hvaða draumur er í dós?“ Vísindavefurinn, 28. júní 2019, sótt 31. mars 2025, https://visindavefur.is/svar.php?id=77595.

Guðrún Kvaran. (2019, 28. júní). Hvaða draumur er í dós? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=77595

Guðrún Kvaran. „Hvaða draumur er í dós?“ Vísindavefurinn. 28. jún. 2019. Vefsíða. 31. mar. 2025. <https://visindavefur.is/svar.php?id=77595>.

Chicago | APA | MLA

Tengd svör

Skoða öll nýjustu svörin

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Hvaða draumur er í dós?
Upprunalega spurningin hljóðaði svona:

Hvaðan kemur hugtakið “draumur í dós”? Hvaða draumur og úr hvaða dós?

Orðið draumur hefur tvær merkingar. Annars vegar ‘fyrirburður í svefni’ og hins vegar ‘eitthvað ljómandi gott, indælt’. Síðari merkingin virðist tiltölulega ung og hefur líklega borist hingað frá Danmörku. „Kjóllinn er alveg draumur“, „nýi bíllinn er alveg draumur“, „litla barnið er alger draumur“.

Hugsanlega er orðið dós notað í herðandi tilgangi um eitthvað ákaflega gott eða indælt og valið sem stuðull eins og í kveðskap, draumur – dós.

Erlendar fyrirmyndir að draumur í dós eða dósum og draumur upp úr dósum, sem finna má í Íslenskri orðabók (2002:227), hef ég ekki fundið í þeim ritum sem mér eru tiltæk en ef til vill geta einhverjir bætt um betur og sent Vísindavefnum.

Engin dæmi voru í Ritmálssafni Orðabókar Háskólans. Ég hygg að dós sé þarna í herðandi tilgangi um eitthvað ákaflega gott eða indælt og valið sem stuðull eins og í kveðskap, draumur – dós.

Mynd:

Gunnar Lárus Hjálmarsson sendi Vísindavefnum athugasemd (26.4.2021) um hugsanlegan uppruna orðatiltækisins:

Getur verið að uppruni orðatiltækisins draumur í dós sé úr ljóði eftir Jónas Svafár? Vísa hans frá því líklega um 1960 er svona: Minn draumur er í dósum / dísin mín / við hamingjunni hrósum / sem höfum notið þín / en aðrir reyna allt sitt líf / að eignast dósahníf: Tíminn Sunnudagsblað - 05.11.1967 - Tímarit.is. (Sótt 26.04.2021).
...