Er hægt að varðveita prump í krukku?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Er hægt að varðveita prump í krukku?
Upprunalega spurningin var:

Ef maður prumpar i krukku/dós og lokar strax eftir, helst lyktin af prumpinu í krukkunni?

Til þess að nýta næringarefni úr mat þurfum við að melta fæðuna. Meltingarvegurinn er nokkurra metra langur og nær frá munni til endaþarmsops. Frumur líkamans geta notað næringarefni eins og einsykrur, amínósýrur og vítamín, skömmu eftir máltíð. Trefjaefni nýtast hins vegar ekki fyrr en þau koma í ristilinn, en það gerist um 1-2 sólarhringum eftir máltíð.

Sum trefjaefnin sem við borðum eru ómeltanleg. Þeim er sundrað af bakteríum í ristlinum og við það myndast gastegundirnar vetni og koltvíildi og hjá sumum einstaklingum myndast einnig metan. Prump er einfaldlega leið líkamans til að losna við þessar gastegundir út um endaþarmsopið. Stór hluti prumpsins, eða um fjórðungur, er að auki loft sem við höfum gleypt, það er súrefni og nitur. Sumar bakteríur í ristlinum mynda brennisteinssambönd sem berast með prumpinu út um endaþarmsopið. Þetta eru aðallega H₂S, CH₄S, (CH₃)₂S. Lyktin sem fylgir oft vindgangi stafar af þessum brennisteinssamböndum.

Spyrjandi veltir því fyrir sér hvort hægt sé að varðveita þessi brennisteinssambönd í krukku. Það fer eftir ýmsu!

Í fyrsta lagi fer það eftir því hversu þétt krukkan er, það er hversu vel hún heldur lyktarefnunum á gasformi þannig að þau sleppi ekki burt. Í öðru lagi fer það eftir því hvort efnin nái að brotna niður og á þann hátt „hverfa“. Niðurbrot gæti til að mynda orðið vegna efnabreytinga við önnur efni í sýninu. Einnig gæti niðurbrot orðið við orkuinntöku í formi hita og/eða ljóss, það er ljósorku.

Sé lyktarefnið hins vegar einsameinda og óhvarfgjarnt og það varðveitt í loftþéttu og ógegnsæju íláti er óhætt að fullyrða að lyktarefnið haldist afar lengi!

Frekara lesefni:

• Explainer: The chemistry of farts | News | Chemistry World. (Sótt 15.02.2019).

Myndir:

• Vísindavefurinn: Hvað tekur líkamann langan tíma að melta fæðu?. (Sótt 15.02.2019).
• Fart in a Jar, Everything Else, Others on Carousell. (Sótt 15.02.2019).

Höfundur þakkar Ágústi Kvaran, prófessor í eðlisefnafræði, fyrir aðstoð við gerð þessa svars.

...