Af hverju er stundum vond lykt af heita vatninu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju er stundum vond lykt af heita vatninu?
Hér er einnig svarað spurningunum:

• Af hverju er mismikil lykt af heitu vatni?
• Hvaðan og hvers vegna kemur ákveðin lykt sem ferðamenn tala alltaf um þegar þeir fara í sturtu?

Margir finna vonda lykt af heitu vatni á Íslandi, lykt sem minnir á ónýt egg, prump eða þá hverasvæði. Lyktin stafar af lofttegundinni brennisteinsvetni (H₂S) og finnur fólk lyktina sérstaklega þegar farið er í sturtu en einnig á hverasvæðum. Brennisteinsvetni á upptök sín í kvikuinnskotum í skorpu jarðar en þaðan getur það borist í jarðhitavatn ofar í skorpunni. Mest allt jarðhitavatn í jarðhitageymunum (þaðan sem við dælum jarðhitavatninu) inniheldur því brennisteinsvetni og er magn þess mismunandi eftir uppruna jarðhitavatnsins.

Jarðhitavatn inniheldur lítið eða ekkert súrefni. Súrefni í vatni er mikill skaðvaldur því það tærir stálvatnsleiðslurnar í dreifikerfum og innanhússkerfum notenda. Þetta á aðallega við um heitt vatn og upphitað vatn. Það er því afar mikilvægt að eyða öllu súrefni í heitavatnskerfinu. Brennisteinsvetni hvarfast einnig við járn í stálvatnsleiðslunum en myndefnið, brennisteinssúlfíð (FeS), myndar varnarhúð innan á stálpípunum og hefur því ekki tærandi áhrif.

Svo heppilega vill til að þegar brennisteinsvetni og súrefni mætast hvarfast þau á örskömmum tíma þar til annað þeirra er uppurið. Ef jarðhitavatn inniheldur nægilega mikið af brennisteinsvetni til að hvarfast við allt súrefnið er hægt að dreifa vatninu beint til neytenda. Ef jarðhitavatnið inniheldur hins vegar ekkert eða of lítið af brennisteinsvetni er örlitlu magni af því bætt í jarðhitavatnið til að eyða mögulegu súrefni sem er til staðar í vatninu eða súrefni sem getur borist í vatnið í dreifikerfunum eða innanhússkerfum notenda.

Kalt vatn inniheldur ekki brennisteinsvetni en er mettað af súrefni. Þetta vatn hefur hverfandi tærandi áhrif á dreifikerfið meðan það er kalt en ef vatnið væri hitað upp og dreift til neytenda (eða dreift til neytenda og hitað upp með varmaskipti í hverju húsi fyrir sig) myndi það vera mjög tærandi fyrir vatnsleiðslurnar. Því er brugðið á það ráð að fjarlægja súrefnið úr kalda vatninu, sem á að hita upp, áður en því er dreift til neytenda. Það er gert með svonefndri afloftun. Til viðbótar er örlitlu brennisteinsvetni eða natrínsúlfíti (Na₂SO₃, sem hvarfast einnig hratt við súrefni), bætt út í vatnið til að eyða öllu súrefni sem getur borist í vatnið áður en það nær áfangastað.

Mismikil brennisteinsvetnislykt af heitu vatni getur stafað af uppruna heita vatnsins og líka hitastigi vatnsins; brennisteinsvetnið losnar nefnilega betur úr vatninu því heitara sem vatnið er. Ef við dveljum einhverja stund þar sem brennisteinsvetni er finnum við minni lykt af því með tímanum því lyktarnemar okkar mettast.

Heimildir og mynd:

• Ásbjörn Einarsson og Einar Gunnlaugsson. (1994). Efnisval - Tæringarvarnir. Hitaveituhandbók Samorku. (Sótt 7.9.2022).
• Gretar Ívarsson. (2003). Greining brennisteinsvetnis (H₂S) og súrefnis(O₂) í jarðhitavökva, ásamt kvörðun á sýrustigsmælum (pH). Orkuveita Reykjavíkur. (Sótt 7.9.2022).
• Mynd: Showerhead - Flickr.com. Höfundur myndar: Geoffrey Fairchild. Birt undir Creative Commons Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) leyfi. (Sótt 8.9.2022).

...