Hvað er mór og hvernig myndast hann?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er mór og hvernig myndast hann?
Mór er jarðlag úr jurtaleifum sem myndast hefur í votlendi og hægt er að nota sem eldsneyti. Í bók Þorleifs Einarssonar Myndun og mótun lands (1991, bls. 195) er stuttlega fjallað um mó. Þar segir:

Á hverju hausti falla jurtir og visna. Á þurrlendi rotna plöntuleifarnar og blandast smám saman jarðveginum, en í mýrum, en þar fellur grunnvatnsflöturinn saman við yfirborðið, og í stöðuvötnum rotna þær ekki að neinu ráði að óbreyttum ytri aðstæðum svo að jurtaleifarnar safnast fyrir og mynda mólög. Loftfælnir gerlar og sveppir vinna síðan að umbreytingu plöntuleifanna í mó. Þeir taka til sín súrefni úr plöntuleifum og auka þannig smám saman kolefnisinnihalds mósins. Besti mórinn er því ávallt í neðstu lögum mýra enda elstur og mest umbreyttur.

Í svari Sigurðar Steinþórssonar við spurningunni Hvað eru steinkol og til hvers eru þau notuð? kemur fram að mór er fyrsta stig steinkolamyndunar, með um 60% kolefni. Þegar mórinn grefst undir fargi jarðlaga verða margvísleg efnahvörf þar sem mikill hluti vatns, súrefnis, köfnunarefnis og annarra efna hverfa brott. Hinn upprunalegi mór ummyndast í æ kolefnisríkara efni, brúnkol, steinkol og loks antrasít, sem nefna mætti reyklaus steinkol.

Á Íslandi hefur mór hefur verið stunginn, þurrkaður og notaður sem eldsneyti í gegnum aldirnar. Nánar er fjallað um mó og mógrafir, en svo kallast grafir sem myndast við mógröft, í svari Birnu Lárusdóttur við spurningunni Hvað eru mógrafir og til hvers voru þær grafnar?

Mynd:

• Peat Lewis.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 5. 10. 2018).

...