Hvað er átt við í Vatnsdæla sögu með orðunum „láttu eigi nafn mitt niðri liggja“?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað er átt við í Vatnsdæla sögu með orðunum „láttu eigi nafn mitt niðri liggja“?
Spurningin í fullri lengd hljóðaði svona:

Í Vatnsdælu sögu, 3. kafla, er orðað "Nú ef þér verður sona auðið eða þínum sonum þá láttu eigi nafn mitt niðri liggja og vænti eg mér þar gæða af og hefi eg það fyrir lífgjöfina." Hvað þýðir tiltakið "láttu eigi nafn mitt niðri liggja"?

Í útgáfu Hins íslenska fornritafélags á Vatnsdæla sögu er prentuð skýring Einars Ólafs Sveinssonar, sem gaf söguna út, á því hvað Jökull Ingimundarson á við þegar hann segir: „nú ef þér verðr sona auðit eða þínum sonum, þá láttu eigi nafn mitt niðri liggja ok vænti ek mér þar gæða af, ok hefi ek þat fyrir lífgjöfina“ (1939:10). Útgefandi skrifaði:

Þess er mjög víða getið í sögum að menn biðji að láta heita eftir sér, og er það þá oft tekið fram, að heill eða hamingja þess, sem heitið er eftir, muni fylgja nafni. Örsjaldan er þess getið, að sá, sem heitið er eftir, vænti sér góðs af nafngiftinni.

Sambærileg dæmi eru nefnd úr Finnboga sögu ramma og Svarfdæla sögu. Einnig úr Þorsteins þætti uxafóts:

En jarðbúinn Brynjar biður Þorstein uxafót að koma nafni sínu undir skírn og þykir það miklu máli skipta (...) ; eru það önnur gæði en sæmdin ein, sem hann væntir sér af því, að heitið sé eftir sér, og sama mun segja um Jökul stigamann hér í sögunni. Almennt mun hafa verið talið, að hér sé átt við það, að Jökull hafi vænst þess að verða endurborinn, ef heitið væri eftir sér, og virðist ekki ástæða að efast um, að eitthvað þvílíkt sé hér á ferðinni. (1939:10).

Munur er á því hvort heitið sé eftir einhverjum eða hvort einhver heiti í höfuðið á einhverjum. Í fyrra tilvikinu er nafnberinn látinn þegar nafnið er gefið, eins og til dæmis Jökull í Vatnsdæla sögu, en í því síðara er hann á lífi þegar barn fær nafn hans.

Heimild:

• Vatnsdæla saga. 1939. Íslenzk fornrit. VIII. bindi. Einar Ólafur Sveinsson gaf út. Hið íslenzka fornritafélag; Reykjavík.

Mynd:

• Fréttatíminn, 2. árgangur 2011, 52. tölublað - Timarit.is. (Sótt 31.10.2018).

...