Hvers vegna er komma notuð í stað punkts til að tákna tugabrot á Íslandi?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvers vegna er komma notuð í stað punkts til að tákna tugabrot á Íslandi?
Spurningin í heild sinni var svohljóðandi:

Hvers vegna er notuð komma á Íslandi til að skipta á milli heiltöluhluta og aukastafa í stað punkts eins og tíðkast á flestum öðrum stöðum? Er þetta gert eingöngu til að valda vandræðum eða er einhver vitleg ástæða á bak við þetta?

Mismunandi hefðir eru í heiminum um táknun tugabrota eða hvernig á að greina á milli heiltölu og aukastafa. Algengast er að nota annaðhvort til þess punkt (0.25) eða kommu (0,25) í tungumálum og er síðarnefnda aðferðin algengari, meðal annars í mörgum evrópskum tungumálum, til dæmis íslensku, sænsku og þýsku. Víða annars staðar, til að mynda víða þar sem enska er notuð, er hins vegar notaður punktur og í vasareiknum og töflureiknum er enska hefðin oft sjálfgefin.

Það að nota kommur við ritun tugabrota styðst við alllanga hefð í íslensku og hefur líklega borist úr dönsku. Í elstu stærðfræðitextum frá síðari öldum virðist hún vera notuð, til dæmis í Stuttri undirvísun í reikningslistinni og algebru eftir Ólaf Stephensen frá 1785. Þar segir á blaðsíðu 105:

J þeßum brotum er nefnarinn ecki skrifadr, helldr einúngis teliarinn, sem adgreindr er frá heilu tølunni með litlu striki (,) [...].

Þessi táknun virðist ætíð hafa tíðkast hér á landi eftir það og er enn hin almenna hefð. Í Handbók um íslensku (2011:110) stendur meðal annars um slíka táknun: „Kommur eru notaðar við ritun tugabrota og til að aðgreina krónur og aura í fjárhæðum (eða misstórar einingar í annarri mynt).“

Ólíkar hefðir í heiminum um þessa táknun geta valdið ruglingi og þá sérstaklega þar sem þessu fylgir að þar sem kommur eru hafðar við ritun tugabrota er punktur notaður til að greina að þúsund í tölum, til dæmis 1.999.995,50, en komma hjá þeim sem nota punkt til að greina á milli heiltölu og tugabrots, til dæmis 1,999,995.50. Sums staðar hefur því verið gripið til þess ráðs í skýrleika skyni að greina að þúsund í tölum frekar með bili en greinarmerki, til dæmis 1 999 995,50. Ekki er enn mikil hefð fyrir því í íslensku.

Heimildir:

• Dansk sprognævn. 2015. Ændring af tegnsætningen i tal er en aprilsnar (skoðað 30.7.2018).
• Komma. Í: Jóhannes B. Sigtryggsson (ritstj.). Handbók um íslensku 2011:106–111. JPV útgáfa.
• Orðaskrá Íslenska stærðfræðifélagsins (skoðað 30.7.2018).
• Ólafur Stephensen. 1785. Stutt undirvísun í reikningslistinni og algebra. Samantekin og útgefin handa skólalærisveinum og öðrum unglingum á Íslandi. (skoðað 30.7.2018).
• Ritmálssafn Orðabókar Háskólans (skoðað 30.7.2018).
• Wikipedia - Decimal separator. (skoðað 30.7.2018).
• Wikipedia - Tugabrot. (skoðað 30.7.2018).

Mynd:

• Wikimedia Commons. (Sótt 15.8.2018).

...