Í hvaða lögum finnum við þessi 20 ár sem afmarka dauða og frelsi í Grettis sögu?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Í hvaða lögum finnum við þessi 20 ár sem afmarka dauða og frelsi í Grettis sögu?
Spurningin í fullri lengd hljóðaði svona:

Góðan dag, í LXXVIIunda kapítula Grettis sögu má lesa um útlegð á þjóðveldistímanum. En í hvaða lögum finnum við þessi 20 ár sem afmarka dauða og frelsi? Fjalla-Eyvindur dugir ekki til, en engin svör í Grágás heldur. Hvað var fólk lengi í útlegð á miðöldum? Bestu kveðjur frá Vín, ykkar aðdáandi Eleonore.

Hér er fyrri hluta spurningarinnar svarað.

Stutta svarið er „hvergi“ því ekkert lagaákvæði, hvorki í þjóðveldislögunum fornu, Grágás, né í yngri lögum eða lögum annarra norrænna þjóða, kveður á um að menn sem hafa verið dæmdir til skóggangs eigi afturkvæmt úr útlegðinni.

Ef marka má sögu hans, var Grettir sá skóggangsmaður sem lifði lengst af, en annar frægur útlagi, Gísli Súrsson, var þrettán ár í sinni útlegð áður en hann var felldur. Hins vegar segir í Vígslóða, það er þeim kafla sem fjallar um manndráp í Grágás (bls. 209), að unnt væri að ná samkomulagi aðila um að fella niður skóggang.

Enn fremur verður að hafa hugfast að Grágás er ekki algild heimild um þjóðveldislögin. Handrit hennar eru fremur ung, en Konungsbók mun vera frá um 1260 og Staðarhólsbók um tuttugu árum yngri. Þau eru ekki að öllu leyti samhljóða auk þess sem gera má ráð fyrir lagabreytingum frá dögum Grettis sem uppi var á fyrri hluta 11. aldar þegar lög höfðu enn ekki verið fest á bókfell hér á landi.

Jafnframt má ekki gleyma því að Grettis saga er talin með yngstu Íslendingasögum, ekki samin fyrr en á 14. öld (Íslensk bókmenntasaga II (1993), bls. 144). Því er varasamt að treysta henni sem heimild um lög og rétt á öndverðri 11. öld.

Heimildir:

• Íslensk bókmenntasaga II, ritstjóri Vésteinn Ólason. Reykjavík: Mál og menning, 1993.
• Grágás. Lagasafn íslenska þjóðveldisins. Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson, Mörður Árnason sáu um útgáfuna. Reykjavík, Mál og menning, 1992.

Mynd:

• File:Codex Regius of Gragas.jpg - Wikimedia Commons. (Sótt 20.10.2017).

...