Við erum krakkar í 4. bekk í Hraunvallaskóla og viljum vita hvort fiskar verði þyrstir?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Við erum krakkar í 4. bekk í Hraunvallaskóla og viljum vita hvort fiskar verði þyrstir?
Í heild hljóðaði spurningin svona:

Góðan dag. Við erum krakkar í 4. bekk í Hraunvallaskóla. Við höfum verið í vísindasmiðju og upp kom ein spurning sem okkur langar að fá svar við. Spurning okkar er þessi; verða fiskar þyrstir? Með bestu kveðju, Vísindahópurinn í 4. bekk.

Þurrlendisdýr lifa í stöðugri baráttu við ofþornun. Til að forðast dauðdaga af völdum ofþornunar hafa þau þróað með sér lífeðlisfræðilegt eftirlitskerfi sem gefur merki þegar seltujafnvægi líkamans raskast. Við köllum þetta þorsta og bregðumst við honum með því að drekka.

Fiskar lifa eðlilega í allt öðru umhverfi en dýr á þurrlendi en sjálfsagt finna þeir líka til þorsta, þá aðallega fiskar í sjó. Blóð fiska sem lifa í sjó og söltu vatni hefur lægri saltstyrk en umhverfi þeirra. Þeir þurfa því stöðugt að berjast á móti því að tapa vatni úr líkamanum út í hið salta umhverfi. Til þess að viðhalda seltujafnvægi í líkamanum og koma í veg fyrir að „ofþorna“ þurfa þeir því að drekka líkt og dýr á landi. Þeir drekka sjó.

Öfugt við fiska í sjó er styrkur salts í blóði ferskvatnsfiska hærri en saltstyrkurinn í umhverfi þeirra. Tálkn þeirra eru í sífelldri snertingu við ferskt vatn sem veldur því að þeir eiga stöðugt á hættu að blóðið þynnist út og röskun verði á saltjafnvægi þess. Þannig þurfa ferskvatnsfiskar ekki að drekka til að viðhalda ofangreindu jafnvægi en öflug nýrnastarfsemi stýrir þessu jafnvægi.

Þetta flæði vatns inn eða úr blóði fiskanna í gegnum tálknin gerist vegna osmósu. Til þess að skilja hana betur er ágætt að lesa svar Ágústs Kvaran við spurningunni Hvað er osmósa?. Í þessu samhengi er líka gott að lesa svar við spurningunni Hvað gerist ef sjávarfiskur er settur í ferskvatn? eftir höfund þessa svars.

Heimildir, frekari fróðleikur og mynd:

• Connecting Biology to Life.
• Do Fish Drink: Fish And Osmosis | A Moment of Science - Indiana Public Media.
• Surviving in Salt Water - American Museum of Natural History.
• Mynd: Fish With Open Mouth Free Stock Photo - Public Domain Pictures. (Sótt 18. 5. 2016).

...