Af hverju varð svona stór jarðskjálfti í Nepal?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Af hverju varð svona stór jarðskjálfti í Nepal?
Jarðskjálftinn í Nepal 25. apríl 2015 stafaði af samreki tveggja af meginflekum jarðar, Indlandsflekans og Evrasíuflekans. Nepal er nánast allt í Himalajafjallgarðinum en hann er einmitt afleiðing af samreki þessara fleka.

Báðir flekarnir eru þarna af meginlandsgerð og jarðskorpa beggja er því þykk og eðlislétt. Hvorugur flekinn gefur því eftir og sekkur, eins og víða gerist annars á samreksbeltum. Jarðlögin vöðlast upp í fellingar og mynda þykka jarðskorpu. Þessu ferli fylgja stórir jarðskjálftar og eiga þeir upptök á miklum misgengjum sem hallast svolítið til norðurs. Neðri veggur misgengjanna, fláveggurinn, gengur til norðurs og svolítið niður, en efri veggurinn, slútveggurinn, hrekkur til suðurs og svolítið upp. Það er líkt og fleygur sé rekinn inn undir Evrasíuflekann og þannig hækkar fjallgarðurinn jafnt og þétt.

Misgengisflöturinn sem hrökk til 25. apríl er gríðarstór, um 150 km langur mælt eftir fjallgarðinum, og 100 km breiður, ef mælt er frá suðri til norðurs. Færsla misgengisveggjanna var mismikil eftir því hvar mælt er, en var allt að 4 metrar þar sem hún var mest. Höfuðborg Nepal, Katmandú, liggur ofan á miðjum misgengisfletinum.

Stærð skjálftans var tæplega 8 stig. Svo stórir skjálftar eru ekki óþekktir á þessum slóðum. Rekhraðinn á flekaskilunum þarna er um 4-5 cm/ári og því má búast við nokkrum skjálftum af þessari stærð á hverri öld. Nokkuð langt er þó síðan síðustu skjálftar urðu og hefur því nú um nokkurra áratuga skeið verið varað við því að spenna á flekaskilunum sé orðin há og að búast megi við stórum skjálftum á næstu árum. Þar hefur fremstur gengið Roger Bilham, prófessor í jarðvísindum í Boulder í Bandaríkjunum. Hann er íslenskum jarðvísindamönnum vel kunnur, kom meðal annars við sögu þegar GPS-mælingar á jarðskorpuhreyfingum hófust hér á landi fyrir þremur áratugum.

Mynd:

• How The Deadly Nepal Earthquake Happened - Scientific American. Íslenskur texti settur inn af ritstjórn Vísindavefsins. (Sótt 30. 4. 2015).

...