Hvernig voru píramídarnir í Egyptalandi byggðir?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig voru píramídarnir í Egyptalandi byggðir?
Hinir fornu píramídar í Egyptalandi hafa vakið undrun margra. Stærstir og frægastir meðal þeirra eru píramídarnir í Giza en þeir voru eitt af hinum svonefndu sjö undrum veraldar til forna. Þeir eru einnig hið eina af undrunum sem stendur enn að mestu.

Píramídarnir voru reistir sem grafhýsi fyrir faraóana, konunga Egypta, og fjölskyldur þeirra. Fyrsti píramídinn var reistur í kringum 2650-2575 f.Kr. og héldu Egyptar áfram að reisa píramída reglulega fram til um 1700 f.Kr.

Þar sem píramídarnir eru afar stórir og háir og gerðir úr mörgum afar þungum steinum hafa margir velt fyrir sér hvernig þeir hafi verið byggðir. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að þeir hljóti að hafa verið byggðir af geimverum eða þá að Forn-Egyptar hafi búið yfir óþekktri, háþróaðri tækni sem síðar hafi glatast með tímanum. Ekki hafa fundist samtímaheimildir né fornleifar sem sýna námvæmlega hvaða aðferðum var beitt við byggingun píramídanna. Vísindamenn hafa sett fram tilgátur byggðar á þeim fornleifum og þeim heimildum sem til eru.

Píramídarnir voru að mestu byggðir úr kalksteini, en sumir hlutar voru gerðir úr graníti. Innri hlutinn var byggður úr gulum kalksteini úr námum nálægt byggingarsvæðunum en klæðningin var gerð úr fínum hvítum kalksteini sem kom lengra að. Meðalþyngd steinanna var um 2,5 tonn en sumir voru mun þyngri. Flestir eru sammála um að steinarnir hafi verið hoggnir úr grjótnámum og síðan fluttir á byggingarsvæðið. Kalksteinninn var hogginn með kopartólum en kopar er ekki nægilega harður til að skera harðara berg eins og granít. Þar sem Forn-Egyptar áttu ekki tól úr harðari málmi þurfti að notast við flóknari aðferðir til að nema það, svo sem að mylja bergið í kringum steininn sem átti að höggva út með enn harðari steinum.

Fólk hefur einkum velt fyrir sér hvernig farið var að því að flytja steinana frá námunum á byggingarsvæðin, og svo hvernig píramídarnir voru reistir, þá sérstaklega hvernig steinunum var lyft upp til að byggja efri hluta píramídanna. Talið er að steinarnir hafi verið fluttir á sleðum sem fjölmargir vinnumenn drógu með köðlum eða ýttu á undan sér. Sandurinn undir sleðanum var bleyttur með vatni eða jafnvel olíu til að minnka núninginn og láta sleðann renna betur.

Líklegast voru einhvers konar skábrautir notaðar til að hífa steinana upp og hlaða á píramídann. Fundist hafa fornleifar sem styðja við notkun skábrauta við byggingu píramídanna í Giza, en ekki nógu víðtækar til að átta sig á gerð skábrautakerfanna í heild sinni. Ólíklegt þykir að notast hafi verið við eina stóra skábraut sem náði upp í topp á píramídanum enda hefði slík skábraut verið afar stór og erfið í notkun. Ýmsar tilgátur hafa komið fram um hvers kyns kerfi hafi verið notuð, meðal annars skábraut sem sikksakkar fram og til baka upp meðfram hlið píramídans, skábraut sem vefur sig utan um píramídann og skábrautakerfi sem nýta sér ókláraða hluta píramídans. Einnig þykir líklegt að notast hafi verið við vogarstangir ásamt skábrautunum.

Ekki er vitað hve margir menn komu að byggingu hvers píramída og hvort þeir voru þrælar, sjálfboðaliðar eða launamenn. Gríski sagnaritarinn Heródótos skrifaði elstu heimildina um byggingu píramídanna á fimmtu öld f.Kr., mörgum öldum eftir byggingu þeirra. Þar hélt hann því fram að píramídarnir hefðu verið byggðir af þrælum og varð sú kenning afar langlíf, til dæmis sjást gjarnan þrælar vinna baki brotnu að byggingu píramída í kvikmyndum sem eiga að gerast í Egyptalandi til forna. Nú telja fornleifafræðingar frekar að píramídarnir hafi verið byggðir af verkamönnum sem fengu laun eða önnur fríðindi fyrir vinnu sína.

Heimildir:

• Egyptian pyramid construction techniques - Wikipedia, the free encyclopedia. (Skoðað 19. 7. 2016).
• Egyptian pyramids - Wikipedia, the free encyclopedia. (Skoðað 19. 7. 2016).
• Probing Question: How were the Egyptian pyramids built? - Penn State News eftir Marissa McCauley. (Skoðað 19. 7. 2016).
• How Were the Egyptian Pyramids Built? - Live Science eftir Owen Jarrus. (Skoðað 19. 7. 2016).

Myndir:

• Pyramid of Khafre - Wikimedia Commons. Myndrétthafi MusikAnimal. Birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 19. 7. 2016).
• Looking up... - flickr.com. Myndrétthafi Bob Gaffney. Birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 19. 7. 2016).
• Other ramps - Wikimedia Commons. Myndrétthafi Althiphika. Birt undir Creative Commons-leyfi. (Sótt 19. 7. 2016).

---

Þetta svar er eftir nemendur í Háskóla unga fólksins, námskeiðum á vegum HÍ fyrir 12-16 ára ungmenni í júnímánuði 2016. Tveir hópar á námskeiðinu sáu um að svara þessari spurningu. Í öðrum hópnum voru Rán og Stella Björg og í hinum Rebekka Rán og Sigrún María. Ritstjórn sameinaði svör hópanna.

...