Hvernig og hvenær urðu vísindi til?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig og hvenær urðu vísindi til?
Spurningin um það hvenær og hvernig vísindin urðu til er eitthvert forvitnilegasta umhugsunarefni vísindasögunnar og svör við henni eru vitanlega með ýmsu móti. Enda felst í henni spurningin Hvað eru vísindi?

Ein kenning er sú að upphaf vísinda megi rekja til þess þegar maðurinn fór að búa til áhöld. Fyrstu áhöld frummanna hafa væntanlega verið afar einföld, kannski aðeins brotin grein. En jafnvel einföldustu áhöld eru ávöxtur langrar reynslu. Menn hafa þurft að þreifa sig áfram, leggja hluti á minnið og bera saman. Þess háttar hagnýting á reynslu er hliðstæð því þegar nútíma vísindamenn binda reynslu í kerfi og draga saman í formúlum, lýsingum og forskriftum.

Vitanlega er ekki hægt að finna eitthvert ártal þegar vísindaiðkun af þessu tagi hófst. Upphaf vísinda í þessum skilningi er einfaldlega um það leyti sem tegundin Homo sapiens fór að búa til og nota áhöld. Til þess að smíða þau þurfti athuganir og tilraunir. Menn þurftu einnig að tjá sig við aðra, til að mynda svo þekkingin skilaði sér áfram, en einnig er gaman að hugleiða að þekkingin flyst líka milli kynslóða með áhaldinu sjálfu, þegar við sjáum hníf eða hrífu er nokkuð ljóst hvernig hægt er að nota hlutinn og til hvers.

Stundum er sagt að athuganir og umræður séu það sem öll vísindi eiga sameiginlegt. Slíkt gerist einnig oft kringum áhöld. Menn ræða þá hvernig áhaldið þurfi að vera til að það nýtist sem best, og einnig til hvers sé hægt að notað það.

Spurningin hvernig urðu vísindi til er einnig náskyld spurningunni hvernig varð menningin til? Á fyrstu stigum vísinda tengdust þau mjög ýmsum öðrum þáttum menningar, svo sem ritmáli sem var notað til að varðveita niðurstöður vísinda og breiða þær út. Vísindin tengdust einnig mannvirkjagerð, sérhæfingu í störfum og þannig mætti lengi telja.

Heimild og frekara lesefni:

• Þorsteinn Vilhjálmsson, Heimsmynd á hverfanda hveli, I-II, Reykjavík: Mál og menning, 1985-1986.

Mynd:

• Phys.Org: Africa's Homo sapiens were the first techies. (Sótt 29.01.2013).

---

Þetta svar er í flokknum „bekkirnir spyrja“ þar sem starfsfólk vefsins svarar spurningum frá grunnskólabekk. Lögð er áhersla á skjót svör, stutt og aðgengileg. Oft er byggt á öðrum svörum sem kunna að nýtast almennum lesendum betur....