Vísindavefurinn: Hvað merkir orðið egó á íslensku, hvaðan er það komið og hvenær var farið að nota það hérlendis?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Lára Björk bætir við: „Hefur merking þess breyst í gegnum tíðina?“ Hér er einnig svarað spurningu Öldu Sveinsdóttur: „Hvað er egóisti?“

Orðið egó, ‘ég’, er komið úr latínu og er þar persónufornafn í fyrstu persónu eintölu nefnifalli. Á síðari hluta 19. aldar var farið að nota orðið egó að erlendri fyrirmynd, danskri eða enskri, í textum um sálfræðileg efni.

Elsta dæmi Orðabókar Háskólans um notkun orðsins í íslensku er úr bréfi skrifuðu af Matthíasi Jochumssyni 1892. Í því stendur: „Mannsins sál eru hugsanirnar og hreyfingar vitundarlífsins, sem halda heildinni (egóinu) aðeins með því að skipta sí og æ um efni, – eins og organisminn“ (Skírnir 1972:115).

Í Íslenskri orðabók (2002:257) er merkingarskýringin við egó ‘sjálf, sjálfsvitund’. Tökuorðið egóisti, sem notað hefur verið í óformlegu máli allt frá því í lok 19. aldar, er haft um sjálfhverfan mann, þann sem er eigingjarn. Sjúklegur egóismi kallast sjálfsupphafningar-persónuleikaröskun. Lesa má um hana og aðrar persónuleikaraskanir í svari Jakobs Smára við spurningunni Hvað er persónuleikaröskun?

Einn þekkasti egóisti allra tíma er líklega gríska hetjan Narcissus, sem gat ekki slitið sig frá sinni eigin spegilmynd. Höfundur myndar er John William Waterhouse.

Orðanefnd Kennaraháskóla Íslands tók saman ritið Orðaskrá úr uppeldis- og sálarfræði og gaf út í ritröð Íslenskrar málnefndar 2. Skýring við orðið egó er: „merking orðsins „ég““, en einnig er gefin skýringin: „sá þáttur sálarlífs, sem á raunhæfan hátt glímir við alla þætti umhverfis síns“.

Seinni skýringin er ættuð frá þýska sálgreinandanum Sigmund Freud. Í kenningum hans er egóið, eða sjálfið, einn hluti persónuleikans. Lesa má nánar um þetta í svari Heiðu Maríu Sigurðardóttur við spurningunni Hverjir eru helstu sálrænu varnarhættirnir? Orðið sjálf er allgamalt í málinu í þessari merkingu eða frá fyrstu áratugum 20. aldar.

Heimildir og mynd

Íslensk orðabók (3. útgáfa). Ritstjóri Mörður Árnason. Reykjavík: Edda, 2002.
Orðabók Háskólans.
Orðanefnd Kennaraháskóla Íslands. Orðaskrá úr uppeldis- og sálarfræði (2. útgáfa). Reykjavík: Íslensk málnefnd, 1994.
Myndin er fengin af síðunni Image:Narcissus.jpg. Wikipedia: The Free Encyclopedia.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað merkir orðið egó á íslensku, hvaðan er það komið og hvenær var farið að nota það hérlendis?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað merkir orðið egó á íslensku, hvaðan er það komið og hvenær var farið að nota það hérlendis?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar