Vísindavefurinn: Hversu gamalt er orðið 'ófatlaður' sem heyrist nú æ oftar notað yfir heilbrigða einstaklinga?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Í dæmasafni Orðabókar Háskólans er elsta heimild um orðið 'ófatlaður' úr Lagasafni handa alþýðu sem kom út á árunum 1890–1910. Þar vísar orðið reyndar ekki til manneskju heldur til kýr: „Kýr telst leigufær, sem er ófötluð“ (1898). Greinilega er átt við heilbrigða kú.

Elsta dæmi þar sem 'ófatlaður' vísar til persónu er úr tímaritinu Eimreiðinni frá 1914. Þar stendur: „Hvernig lærir ófatlað barn að tala?“ Í þessu tilviki er einnig um að ræða heilbrigt barn.

Ugglaust er orðið eitthvað eldra í málinu þar sem orðið 'fatlaður' er þekkt frá því í upphafi 19. aldar.

Eflaust þurfa fatlaðir að vera hraustir og heilbrigðir til að geta náð árangri í íþróttum eins og hjólastólaralli.

Orðið ófatlaður hefur lifað í málinu og verið notað frá lokum 19. aldar og fram á þennan dag. Í samtímamáli er notkun orðsins alltíð. Í ritinu Hagfræði í ritröðinni Alfræði Menningarsjóðs (1975:63) segir: „Fatlaður maður getur t.d. orðið jafngóður handverksmaður og sá, sem ófatlaður er ...“. Í Lagasafni (II 1990:4) er ófatlaður greinilega notað sem andheiti orðsins fatlaður.

Nokkur merkingarmunur er á því að vera 'ófatlaður' og 'heilbrigður'. Maður sem er að einhverju leyti fatlaður getur verið hraustur og við góða heilsu og í þeim skilningi verið heilbrigður.

Frekara lesefni á Vísindavefnum og mynd

Af hverju er fólk á móti fötluðum? eftir Rannveigu Traustadóttur.
Er það rétt að börnum sé hættara við andlegri og líkamlegri fötlun eftir því sem foreldrarnir eru eldri? Ef svo er, hvers vegna? eftir Þuríði Þorbjarnardóttur.
Hvenær voru fyrstu Ólympíuleikar fatlaðra haldnir og hvar? eftir Ögmund Jónsson.
Myndin er fengin af síðunni Paralympic Games.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hversu gamalt er orðið 'ófatlaður' sem heyrist nú æ oftar notað yfir heilbrigða einstaklinga?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hversu gamalt er orðið 'ófatlaður' sem heyrist nú æ oftar notað yfir heilbrigða einstaklinga?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar