Hvað merkir fúleggjalykt af jökulám?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvað merkir fúleggjalykt af jökulám?
Hér er sennilega vísað til „jöklafýlu“ sem liggur að baki nafninu Fúlilækur, samnefni Jökulsár á Sólheimasandi, og stafar af brennisteinsvetni, H₂S, í vatninu. Undir ýmsum jöklum landsins, einkum Vatnajökli og Mýrdalsjökli, eru virkar eldstöðvar með jarðhitakerfum undir jökulísnum. Frá þeim streyma gufur, einkum koltvíildi (CO₂, einnig nefnt koltvísýringur) og brennisteinsvetni, að hluta til uppleystar í jarðhitavatni, sem síðan blandast í bræðsluvatn. Gufurnar losna úr vatninu þegar það kemur undan jöklinum með ánum.

Lyktarskyn manna er gríðarlega næmt fyrir jöklafýlu í litlum styrk (e. concentration), en með vaxandi magni brennisteinsvetnis í andrúmsloftinu hættir nefið að greina lyktina jafnframt því sem loftið verður baneitrað. Dæmi um það eru Skaftárhlaupin, sem eiga upptök í svonefndum Skaftárkötlum vestarlega í Vatnajökli þar sem öflugt jarðhitasvæði undir jöklinum bræðir ísinn. Hlaupin hafa orðið með 1-2 ára millibili frá árinu 1955 við það að katlarnir tæmast til skiptist, og við útrásina undan jöklinum er útgufun brennisteinsvetnis svo sterk að stórhætta stafar af.

Á undan Öskjugosinu 1961 magnaðist mjög jarðhitavirkni í Öskjuopi (þar sem gosið síðan varð), og Guðmundi heitnum Sigvaldasyni jarðefnafræðingi kom í hug að þetta mætti nýta til að spá fyrir um eldvirkni undir jöklum. Í framhaldi af því efnagreindi hann um áraraðir reglubundið sýni úr ám þeim sem falla undan Mýrdals- og Eyjafjallajöklum með það í huga, að vaxandi jarðhitavirkni undir jökli kæmi fram í auknum styrk uppleystra efna í vatninu. Þessu hefur síðan verið haldið áfram, í seinni tíð með sjálfvirkum tækjum.

Mynd:

• Mats: Íslandsmyndasafn © Mats Wibe Lund. (Sótt 28.6.2012).

...