Hvernig myndast jarðskjálftar?

Nafn þitt

Netfang þitt

Netfang móttakanda

Ruslpóstvörn =

Svar

Hvernig myndast jarðskjálftar?
Jarðskjálfti verður þegar mikil spenna myndast í bergi og nær brotmörkum þess. Það er oftast nátengt flekahreyfingum jarðskorpunnar, þar sem þeir nuggast saman eða troðast hver undir annan. Þegar bergið brotnar, losnar mikil orka sem berst í allar áttir í formi bylgjuhreyfingar. Bylgjurnar fara um alla jörðina, víxlast og kastast frá yfirborði mismunandi jarðskorpulaga, svo að úr verður mjög flókin hreyfing.

Berg brotnar þegar spenna sem hlaðist hefur upp, fer yfir brotþol þess. Misgengi myndast og veggir þess ganga á víxl. Ef það er þegar fyrir hendi, þarf spennan einungis að yfirstíga núningsviðnám á misgengisfleti til að færsla verði. Þetta gerist oft með snöggum rykk í stökkum hluta jarðskorpunnar og efstu lögum möttulsins. Hann hrindir af stað fjaðurbylgjum út frá brotfleti, og spennuorka sem fyrir var í berginu, breytist að hluta í varmaorku við núning og að hluta í sveifluorku bylgnanna. Berg brestur venjulega fyrst á þeim stað þar sem spenna fer yfir brotmörk þess, og kallast hann upptakastaður jarðskjálftans. Lóðrétt yfir honum á yfirborði jarðar er hins vegar skjálftamiðja.

Fjallað er um þrjár mismunandi gerðir misgengja; siggengi, samgengi og sniðgengi, í svari Steinunnar Jakobsdóttur við spurningunni Hvað veldur jarðskjálftum?

Mynd:

• SUPPLEMENTAL LECTURE MATERIALS. (Sótt 12. 12. 2013).

---

Þetta svar er hluti af umfjöllun um eðlisfræði jarðskjálfta í bókinni Náttúruvá á Íslandi: Eldgos og jarðskjálftar og birt með góðfúslegu leyfi....