Sólin Sólin Rís 10:52 • sest 15:43 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:25 • Síðdegis: 19:43 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:09 • Síðdegis: 13:45 í Reykjavík
Sólin Sólin Rís 10:52 • sest 15:43 í Reykjavík
Tunglið Tunglið Rís 00:00 • Sest 00:00 í Reykjavík
Flóð Flóð Árdegis: 07:25 • Síðdegis: 19:43 í Reykjavík
Fjaran Fjara Árdegis: 01:09 • Síðdegis: 13:45 í Reykjavík
LeiðbeiningarTil baka

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

=
Forsíða Heilbrigðisvísindi Læknisfræði Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það?

Flokkun:

14.10.2005
Heilbrigðisvísindi Læknisfræði

Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það?

Laufey Tryggvadóttir

Hér er einnig svarað spurningunum:
  • Er krabbamein arfgengt?
  • Hvaða krabbamein erfast?

Þessum spurningum er ekki hægt að svara með einföldu „já“ eða „nei“. Krabbamein eru talsvert algeng og því greinast þau í öllum fjölskyldum. Búast má við þeim mun fleiri tilvikum innan fjölskyldu eftir því sem hún er stærri og meðalaldur innan hennar hærri, en líkurnar á krabbameinum aukast mjög með hækkandi aldri.

Til eru fjölskyldur þar sem meira er um krabbamein en við mætti búast miðað við fjölda og aldur. Erfitt er þó að sýna fram á marktæka aukningu, nema teknar séu saman margar fjölskyldur og þær bornar saman við væntigildi.

Þannig rannsóknir hafa verið gerðar í mörgum löndum, þar á meðal á Íslandi. Þær hafa meðal annars leitt í ljós að tíðni tiltekinna krabbameina, mest þó brjósta- og ristilkrabbameins, er marktækt aukin í sumum ættum. Í kjölfarið hafa fundist meðfæddir gallar (stökkbreytingar) í ákveðnum genum sem auka mjög líkurnar á krabbameinum í brjóstum og ristli, og fáeinum öðrum líffærum, í þeim fjölskyldum sem bera slíkar stökkbreytingar í erfðaefninu. Þessar stökkbreytingar er venjulega hægt að greina með því að taka blóðsýni.

Hins vegar ber að geta þess að flestir sem fá þessi tilteknu krabbamein koma ekki úr þeim tiltölulega fáu ættum sem bera stökkbreytingarnar og því virðast flest þessara meina orsakast af utanaðkomandi áhrifum eða öldrun. Ennfremur hefur komið í ljós að oftast þarf ákveðið samspil umhverfis og erfða svo að krabbameinin komi fram, jafnvel hjá þeim sem bera stökkbreytingarnar.

Enn er margt óljóst varðandi það hvaða þættir í umhverfinu valda krabbameinum þótt margir þeirra séu þegar þekktir, svo sem tóbaksreykur, útfjólublá geislun og ákveðnar gerðir veira. Því er mikilvægt að halda áfram rannsóknum á áhrifum erfða og umhverfis og samspili þeirra.

Á Vísindavefnum er að finna fjölmörg svör um krabbamein, til dæmis: Önnur svör um krabbamein er hægt að nálgast með því að smella á efnisorð hér fyrir neðan.

Höfundur

Laufey Tryggvadóttir

Laufey Tryggvadóttir

faraldsfræðingur, framkvæmdastjóri Krabbameinsskrár Krabbameinsfélags Íslands

Útgáfudagur

14.10.2005

Spyrjandi

Jóhanna Sigríður
Gerður Jónsdóttir
Edda Vignisdóttir

Efnisorð

Tilvísun

Laufey Tryggvadóttir. „Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það?“ Vísindavefurinn, 14. október 2005, sótt 3. desember 2024, https://visindavefur.is/svar.php?id=5331.

Laufey Tryggvadóttir. (2005, 14. október). Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það? Vísindavefurinn. https://visindavefur.is/svar.php?id=5331

Laufey Tryggvadóttir. „Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það?“ Vísindavefurinn. 14. okt. 2005. Vefsíða. 3. des. 2024. <https://visindavefur.is/svar.php?id=5331>.

Chicago | APA | MLA

Þessi síða notar vafrakökur Nánari upplýsingar

Ég samþykki

Senda grein til vinar

=

Er líklegt að maður fái krabbamein ef margir í fjölskyldunni hafa fengið það?
Hér er einnig svarað spurningunum:

  • Er krabbamein arfgengt?
  • Hvaða krabbamein erfast?

Þessum spurningum er ekki hægt að svara með einföldu „já“ eða „nei“. Krabbamein eru talsvert algeng og því greinast þau í öllum fjölskyldum. Búast má við þeim mun fleiri tilvikum innan fjölskyldu eftir því sem hún er stærri og meðalaldur innan hennar hærri, en líkurnar á krabbameinum aukast mjög með hækkandi aldri.

Til eru fjölskyldur þar sem meira er um krabbamein en við mætti búast miðað við fjölda og aldur. Erfitt er þó að sýna fram á marktæka aukningu, nema teknar séu saman margar fjölskyldur og þær bornar saman við væntigildi.

Þannig rannsóknir hafa verið gerðar í mörgum löndum, þar á meðal á Íslandi. Þær hafa meðal annars leitt í ljós að tíðni tiltekinna krabbameina, mest þó brjósta- og ristilkrabbameins, er marktækt aukin í sumum ættum. Í kjölfarið hafa fundist meðfæddir gallar (stökkbreytingar) í ákveðnum genum sem auka mjög líkurnar á krabbameinum í brjóstum og ristli, og fáeinum öðrum líffærum, í þeim fjölskyldum sem bera slíkar stökkbreytingar í erfðaefninu. Þessar stökkbreytingar er venjulega hægt að greina með því að taka blóðsýni.

Hins vegar ber að geta þess að flestir sem fá þessi tilteknu krabbamein koma ekki úr þeim tiltölulega fáu ættum sem bera stökkbreytingarnar og því virðast flest þessara meina orsakast af utanaðkomandi áhrifum eða öldrun. Ennfremur hefur komið í ljós að oftast þarf ákveðið samspil umhverfis og erfða svo að krabbameinin komi fram, jafnvel hjá þeim sem bera stökkbreytingarnar.

Enn er margt óljóst varðandi það hvaða þættir í umhverfinu valda krabbameinum þótt margir þeirra séu þegar þekktir, svo sem tóbaksreykur, útfjólublá geislun og ákveðnar gerðir veira. Því er mikilvægt að halda áfram rannsóknum á áhrifum erfða og umhverfis og samspili þeirra.

Á Vísindavefnum er að finna fjölmörg svör um krabbamein, til dæmis: Önnur svör um krabbamein er hægt að nálgast með því að smella á efnisorð hér fyrir neðan....