Vísindavefurinn: Hvað getið þið sagt mér um fjallagrös?

Sendu inn spurningu

Hér getur þú sent okkur nýjar spurningar um vísindaleg efni.

Hafðu spurninguna stutta og hnitmiðaða og sendu aðeins eina í einu. Einlægar og vandaðar spurningar um mikilvæg efni eru líklegastar til að kalla fram vönduð og greið svör. Ekki er víst að tími vinnist til að svara öllum spurningum.

Persónulegar upplýsingar um spyrjendur eru eingöngu notaðar í starfsemi vefsins, til dæmis til að svör verði við hæfi spyrjenda. Spurningum er ekki sinnt ef spyrjandi villir á sér heimildir eða segir ekki nægileg deili á sér.

Spurningum sem eru ekki á verksviði vefsins er eytt.

Að öðru leyti er hægt að spyrja Vísindavefinn um allt milli himins og jarðar!

Hlusta

Fjallagrös (Cetraria islandica) eru fléttur, en það er samheiti yfir hóp sveppa sem myndar sambýli við þörunga. Fléttur eru gott dæmi um eitt traustasta samlífi lífvera í gjörvöllu lífríkinu. Sveppurinn sér fléttunum fyrir vatni og steinefnum og þörungurinn myndar lífræn efni með ljóstillífun.

Hér á landi eru fjallagrös algeng í fjalllendi og heiðum um nær allt land, auk þess sem hægt er að finna þau á sumum stöðum á láglendi. Þau vaxa einnig víðar á norðlægum slóðum svo sem á Grænlandi, víða í Skandinavíu og í fjalllendi á Bretlandseyjum, til dæmis í norðurhluta Skotlands og á fáeinum stöðum í Wales.

Fjallagrös.

Íslendingar hafa nýtt fjallagrös allt frá upphafi byggðar. Fjallagrös hafa verið notuð sem lyf, meðal annars við kvillum í öndunar- og meltingarvegi, enda hafa þau græðandi áhrif á slímhúð. Svokölluð brjóstsaft, sem var sterkt fjallagrasaseyði blandað með kandíssykri, var fáanleg í þorpum snemma á síðustu öld. Saftin var notuð líkt og hóstasaft nú á dögum, við kvillum eins og kvefi, hæsi eða þyngslum fyrir brjósti. Ennfremur hafa fjallagrös verið notuð til matar í aldir.

Íslendingar notuðu fjallagrös mikið á öldum áður til að drýgja kornmeti í brauð og grauta, enda var korn oft af skornum skammti fyrr á öldum. Fjallagrasate var mikið drukkið áður fyrr og sjálfsagt enn, því margir tína fjallagrös sér til yndis og ánægju.

Að lokum fylgja með uppskriftir af hollum og góðum fjallagrasadrykkjum:

Fjallagrasate:

2 tsk fjallagrös

2-3 dl vatn

Hunang, sítróna

Hellið sjóðandi vatni yfir grösin, látið standa undir loki í 10 mínútur. Bragðbætið með hunangi eða sítrónu.

Fjallagrasamjólk:

50 g fjallagrös

½ lítri vatn

1 lítri mjólk

½ -1 tsk salt

2-6 msk hrásykur eða hunang

Frekara lesefni á Vísindavefnum:

Hver er munurinn á fléttum og skófum? eftir Hörð Kristinsson
Hvað getið þið sagt mér um fléttur? eftir Jón Má Halldórsson
Hvað er samlífi, gistilífi, samhjálp og sníkjulíf dýra? eftir Jón Má Halldórsson

Heimild:

Hallgerður Gísladóttir. Gömul læknisráð: Á næstu grösum.Læknablaðið. 4. tbl. 2000.

Mynd:

Mala Skola. Sótt 2.4.2009.

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað getið þið sagt mér um fjallagrös?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Senda grein til vinar

Sendu inn spurningu

Hvað getið þið sagt mér um fjallagrös?

Höfundur

Útgáfudagur

Spyrjandi

Efnisorð

Tilvísun

Deila

Senda grein til vinar